An Era Ends With Dilip Kumar's Death At 98 -- জোকাৰি যোৱা খবৰ । বলিউডেৰ কিংবদন্তি অভিনেতা দিলীপ কুমাৰ কায়িক ভাবে আতৰি গ'ল উভতি নহা বাটেৰে । বুধবাৰে পুৱা ৭ . ৩০ বজাত ।যোৱা ৩০ জুনৰ পৰা মুম্বাইৰ হিন্দুজা হাসপাতালত চিকিৎসা চলি আছিল আৰু আজি ( ৭জুন , ২০২১ ) চিকিৎসা বিজ্ঞানে হাৰ মানে ! অন্তিম শ্বাস লোৱাৰ সময়ত বলিউডৰ প্ৰথম ছুপাৰষ্টাৰ গৰাকীৰ ওচৰত আছিল পত্নী সায়ৰা বানু ।
দিলীপ কুমাৰ জন্ম পাকিস্তানৰ খাইবাৰত , ১১ ডিসেম্বৰ ১৯২২ ত , এটি মুছলিম সম্ভ্রান্ত পৰিয়ালত । পিতৃ লালা গোলাম ছাৰৱাৰ আছিল ফলৰ ব্যবসায়ী । মাতৃ আয়েশা বেগম আছিল সংগীত প্ৰেমী । পিতৃৰ ব্যৱসায় এদিন বন্ধপ্ৰায় হৈছিল আৰু মাত্ৰ ১২.৫০ টকা বেতনত বোম্বাইৰ ( মুম্বাই ) চিনেমা উদ্যোগত কাম আৰম্ভ কৰিছিল । আৰু এদিন বলিউডৰ সাধাৰণ কৰ্মিৰ পৰা গৈ নায়কৰ ট্ৰেকত খোজ দিয়াৰ সুযোগ পাইছিল । সুযোগ পাইছিল দেবিকা ৰাণীৰ সহায়ত । ৪০ৰ দশকত দেবিকা ৰাণী আছিল ভাৰতীয় চিনেমাৰ অতি প্ৰভাবী তাৰকা। সুদর্শন ইউছুফ খানে প্রায়ই চিনেমাৰ শ্বুটিং চাবলৈ যায় । আৰু শ্বুটিং চাবলৈ যোৱা মানুহৰ মাজত দেবিকা ৰাণীয়ে প্ৰায়ে দেখে । এদিন "সুদৰ্শন যুবক " জনক ওচৰলৈ মাতি আনি সুধিছিল শ্বুটিং চোৱাত যে ইমান সময় খৰচ কৰে " চিনেমাত মন " নেকি ! " -হয় , মই চিনেমাত অভিনয় কৰিব বিছাৰো ! " বুলি দিলীপ কুমাৰে কোৱাত দেবিকা ৰাণীয়ে সুধিছিল উৰ্দু ভাষাৰ জ্ঞান আছে নে নাই ! " তুমি শুদ্ধ উৰ্দু কব পাৰা ?" -- দেবিকা ৰাণীয়ে সুধিছিল । " পাৰো ! " -- দিলীপ কুমাৰে কৈছিল । ( স্পষ্ট কৰি দিছো -- দিলীপ কুমাৰৰ নাম তেতিয়া ইউছুফ খানহে আছিল ।) মাৰাঠী গ্ৰন্থ " বলিউড কুইন "ত দেবিকা - দিলীপ কুমাৰৰ এই পৰ্ব উল্লেখ কৰি অজয় মাৰ্হত্ৰেয়ে লিখিছে -- " সম্ভবতঃ হিন্দি চিনেমালৈ দেবিকা ৰাণী চৌধুৰীৰ ( কর্মজীবন : ১৯২৮-১৯৪৩ ) যি অৱদান আন কোনো নায়িকাৰে নাই । অভিনয়ৰে বলিউডক চহকী কৰাৰ লগতে ফল বিক্রেতাৰ পুত্র ইউসুফ খানক দিলীপ কুমাৰলৈ ৰূপান্তৰ কৰিছে । " আৰু সেই সহায় আৰু অভিনয় শক্তিৰে মহাতাৰকালৈ ৰূপান্তৰ হৈছিল ।
******** *********
বলিউডী নাম -- দিলীপ কুমাৰ । জন্মৰ পিছতে নাম ৰাখিছিল মোহম্মদ ইউছুফ খান । বলিউডৰ বাটত খোজ পেলোৱাৰ সযয়তে কোৱা হৈছিল -- ইউছুফ খান ! নোৱাৰিবা , এই নামেৰে বলিউডৰ নায়কৰ ট্ৰেকত দৌৰিব নোৱাৰিবা ! নাম সলাব লাগিব ! ( দেবিকা ৰাণীয়ে জানিছিল , ইউছুফ খান -- এজন ৰোমান্টিক " নায়ক "ৰ নাম হব নোৱাৰে ! দৰ্শেকে গ্ৰহণ নকৰিব ! হিন্দি কবি নৰেন্দ্র শর্মা সেই সময়ত বোম্বে টকিজৰ কৰ্মী আছিল । দেবিকা ৰাণীয়ে এদিন প্ৰসঙ্গক্ৰমে মনৰ ভাব ব্যক্ত কৰাত নৰেন্দ্ৰ শৰ্মাই তিনিটা নাম দিলে -- জাহাঙ্গীৰ , ভাসুদেব আৰু দিলীপ কুমাৰ । তৃতীয় নামটো দেবিকা ৰাণীয়ে পছন্দ কৰিছিল । ) -- আপত্তি কৰাৰ কাৰণ বিছাৰি নাপালে । আৰম্ভ কৰিলে বলিউড যাত্ৰা । -- ১৯৪৪ চনত চিত্ৰগৃহলৈ আহিল প্ৰথম খন চিনেমা । ' বোম্বে টকিজে 'ৰ প্ৰযোজনাত 'জোৱাৰ ভাটা ' । সেই সময় চোৱাত আভিনয়ৰ স্টাইলে আছিল "লাউড অ্যাক্টিং " । মুলতঃ পাৰ্ছি থিয়েটাৰৰ প্রভাৱত ভাৰতীয় চিনেমাৰ " অভিনয় " নিৰ্মাণ হৈছিল । প্ৰচলিত সেই ষ্টাইলৰ বিপৰীত বিন্দুত ঠিয় হৈছিল দিলীপ কুমাৰ । আৰু কম দিনৰ ভিতৰত সফলো হৈছিল । গল্প - চিনেমা লেখক ছেলিম খানৰ ভাষাত " দিলীপ কুমাৰৰ অভিনয় কৌশল শান্ত , নিৰব । চেহেৰৰ স্বভিবিক অভিনয়ে আৰু শান্ত ভাবে কৰা সংলাপ প্ৰক্ষেপনে " চৰিত্ৰ "টো আৰু "চৰিত্ৰ "টোৱে উপস্থাপন কৰা বিষয় সূক্ষ্ম ভাবে পর্দাত তুলি ধৰে । আৰু " চৰিত্ৰ "টোৱে নিৰবে দর্শকেৰ মনত গভীৰ ছাপ পেলাই যায় ।" নিম্ন স্বৰৰ অভিজাত , দৃঢ় সংলাপ প্ৰক্ষেপন কৌশল আছিল দিলীপ কুমাৰৰ প্ৰধান " অভিনয় মন্ত্ৰ " । এই " মন্ত্ৰ "ৰে মুগল - ঈ -আজম "ত পৃথ্বীৰাজ কাপুৰৰ ( সম্ৰাত আকবৰ ) প্ৰভিবশালী , শক্তশালি চৰিত্ৰৰ ওচৰতো জিলিকি আছিল " ছেলিম " দিলীপ কুমাৰ ।
দিলীপ কুমাৰ বলিউডৰ নায়কৰ ট্ৰেকত থকা সময়তে আহিছিল ৰাজ কাপুৰ ( "নীল কমল " /১৯৪৭ । পূৰ্বে ১৯৩৫ চনত চিত্ৰগৃহলৈ অহা " ইনকিলাব "ত ১০ বছৰ বয়সত প্রথমবাৰ অভিনয় কৰিছিল । ) আৰু দেব আনন্দ ( " হাম এক হ্যায় " /১৯৪৬ ) । ১৯৪০ - ১৯৬০ সময় চোৱাৰ হলিউডৰ অন্যতম অভিনেতা গ্রেগৰি পেকেৰ প্রভাবত এক বিশেষ ষ্টাইলত বান্ধ খোৱা দেব আনন্দৰ অভিনয় আৰু " The Show Man ,
The Great Show Man of Bollywood ,
Charlie Chaplin of India " বিশেষনেৰে বান্ধ খোৱা ৰাজ কাপুৰৰো জনপ্ৰিয়তা সময়ত বাঢ়িছিল ; কিন্তু দিলীপ কুমাৰৰ উৰ্ধগামী " বলিউড গ্ৰাফ "ত প্ৰভাব পেলাব পৰা নাছিল । নোৱাৰাৰ মূল কাৰণ -- দিলীপ কুমাৰৰ বহুমাত্ৰিক অভিনয় । ( এই কথাও স্পষ্ট -- বলিউডৰ এই ত্ৰিমূৰ্তিৰ গুৰুত্ব " বলিউড বজাৰ "ত কম - বেছি নাআছিল । )
************
দিলীপ কুমাৰৰ জীবনী লেখক মেঘনাথ দেচায়ে লিখিছে , " কেৱল অভিনয়ৰ বাবে যে অভিনয় নহয় মোক বহুবাৰ বুজাইছিল । বাস্তবতো " চৰিত্ৰ " ৰ আকাৰত অনুভৱৰ সুযোগ দিছিল । ' মই চুলিৰ স্টাইল, পোছাক, সংলাপ আৰু আচৰণ অনুকৰণ কৰি পর্দাৰ বাবে নিৰ্মাণ হৈ থকা চৰিত্রটো আত্মস্থ কৰাৰ চেষ্টা কৰো ' -- দিলীপ চাহাবে কৈছিল । অভিনয় কৰি থকা চৰিত্ৰত প্ৰভাৱ পৰিব বুলিয়ে প্ৰিয় সাজ - ব্যক্তিৰ পৰা আতৰত থকাও মই দেখিছো । ( দিলীপ কুমাৰৰ পছন্দৰ ৰং -- বগা । উৰ্দু সাহিত্যৰ ভক্ত আছিল ।শিক্ষিত ভদ্ৰলোক আছিল ।হিন্দি, উর্দু, ইংৰাজি , পাঞ্জাবী ও পছতু ভাষাত কথা পাতিছিল । মাৰিঠি , ভোজপুৰি আৰু পাৰ্ছিয়ান ভাষা বুজি পাইছিল । ) -- এদিন দেখিছিলো ৰং - বিৰং সাজ পিন্ধি সাধাৰণ মানুহ এজনক বহুৱাই বাংলা ভাষা কোৱাত ব্যস্ত ! ভাবিলো , হ'ল কি ! সেয়াও আছিল চৰিত্ৰক আত্মাত প্ৰৱেশ কৰোৱাৰ কচৰৎ ! " -- এইবোৰৰ মাজতে স্পষ্ট হৈ আছে " অভিনেতা দিলীপ কুমাৰ " নিৰ্মাণ প্ৰক্ৰিয়া ।
********
সত্যজিৎ ৰায়ে কৈছিল , " সর্বশেষ ৰচনাশৈলী একজন গুণী অভিনেতা দিলীপ কুমাৰ । " -- বিগ বচ্চন অমিতাভৰ ভাষাত , " Dilip Kumar as the greatest actor of all time. " -- আৰু বলিউড বাদশ্বাহ শ্বাহৰুখৰ মতে , " অভিনয়ৰ পাঠশালা । " - হয় , সেই বাবেই হয়তো শ্বাহৰুখে " অভিনেতা শ্বাহৰুখ "ক নিৰ্মাণ কৰিছে " দিলীপ কুমাৰ ষ্টাইল "-এৰে ! শ্বাহৰুখৰ " ৰোমাণ্টিক আন্দাজ " , " এংৰি ষ্টাইল " , " কমেডী "কে ধৰি প্ৰতিটো স্তৰতে দিলীপ কুমাৰৰ অভিনয়ৰ প্ৰভাৱ স্পষ্ট । -- শ্বহৰুখ খান এটা উদাহৰণহে ।
******
২৯ নবেম্বৰ , ১৯৪৪ত চিত্ৰগৃহলৈ আহিছিল দিলীপ কুমাৰে অভিনয় কৰা প্ৰথম খন চিনেমা । যাযাবৰ সংগীত শিল্পী জগদীশৰ চৰিত্ৰত দিলীপ কুমাৰক দৰ্শকে পচন্দ কৰিছিল । আৰু তাৰ পিছত ? -- অভিনয় কৰি গ'ল ১৯৪৯ চনত ' আন্দাজ ' , ১৯৫২ চনত ' চালবাজ ' , ১৯৫৫ চনত ' দেবদাস ', ১৯৫৫ চনত ' আজাদ ', ১৯৬০ত ' মুগল-ঈ -আজম ', ১৯৬১ ' গঙ্গা যমুনা ' আদি । সকলো ঠিকেই চলি আছিল ; কিন্তু ১৯৭৬ চনত সন্যস ল'লে দিলীপ কুমাৰে । অৱশ্যে চাৰি - পাঁচ বছৰ ! আৰু বিৰতিৰ পিছত নতুন ৰূপ ! চিত্ৰগৃহলৈ আহে -- ' শক্তি ' (১৯৮২), ' কর্ম ' (১৯৮৬) আৰু ' সৌদাগৰ ' (১৯৯১)। অভিনেতা গৰিকীৰ সর্বশেষ অভিনীত চিনেমা ' কিলা ' (১৯৯৮)।
******* দিলীপ কুমাৰে ভাৰতীয় অভিনেতা হিচাবে সর্বোচ্চসংখ্যক বঁটা প্ৰাপ্তিৰে গিনিজ বিশ্ব ৰেকর্ড বুকত স্থান লাভ কৰে । অভিনেতা গৰাকীয়ে ৮ বাৰ ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতা বঁটা সহ ১৯ বাৰ ফিল্মফেয়াৰ মনোনয়ন পাইছিল । অভিনেতা গৰাকীয়ে ১৯৯৩ চনত ফিল্মফেয়াৰ আজীবন বঁটাৰে সম্মানিত হয় । আৰু ২৬ জানুৱাৰি ২০১৫ ত ভাৰত সৰকাৰে অভিনেতা গৰাকীক পদ্মবিভূষণেৰে সন্মানিত কৰে ।
### ( বছৰ / চিনেমা / ভূমিকা / বঁটা ) ১৯৪৪ / জোৱাৰ ভাটা / জগদীশ / ০০০ ১৯৪৫ / প্রতীমা /০০০ /০০০ ১৯৪৬ / মিলন / ৰমেশ / ০০০ ১৯৪৭/ জুগনু / সুৰজ / ০০০ ১৯৪৮ / ছহীদ / ৰাম / ০০ ১৯৪৮ / নাদিয়া কে পাৰ / চটে কুমাৰ /০০০ ১৯৪৮ / মেলা / মোহন /০০০ ১৯৪৮ /ঘৰ কি ইজ্জত / চন্দ্ৰ / ০০০ ১৯৪৮ / আনোখা প্যাৰ / অশোক/ ০০০ ১৯৪৯ / শ্ববনম / মনোজ / ০০০ ১৯৪৯ / আন্দাজ / দিলীপ / ০০০ ১৯৫০ / জোগান / বিজয় /০০০ ১৯৫০ /বাবুল / অশোক / ০০০ ১৯৫০ / আৰজু / বাদল /০০০ ১৯৫১ / তাৰানা / মতিলাল /০০০ ১৯৫১ /হালচাল / কিশোৰ /০০০ ১৯৫১ / দিদাৰ / শ্যামু / ০০০ ১৯৫২ / ছাঙ্গদিল / শঙ্কৰ /০০০ ১৯৫২/ দাগ / শংকৰ / বিজয়ী: ফিল্মফেয়ার শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৫২ / আন / জয় তিলক /০০০ ১৯৫৩ / শিকাস্ট / ড. ৰাম সিং / ০০০ ১৯৫৩ /ফুটপাথ / নশু /০০০ ১৯৫৪ / অমৰ / অমৰনাথ / ০০০ ১৯৫৫ / উদান খাতোলা / কাশী /০০০ ১৯৫৫ / ইনছানিয়াত / মঙ্গল /০০০ ১৯৫৫ /দেবদাস / দেবদাস / বিজয়ী: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৫৫ / আজাদ / আজাদ ... / বিজয়ী ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৫৭ / নয়া দৌৰ / শঙ্কৰ / বিজয়ী: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বটা ১৯৫৭ / মুছাফিৰ / ৰাজা /০০০ ১৯৫৮ / ইহুদী / প্ৰিন্স মার্কাছ / ০০০ ১৯৫৮ / মধুমতি / আনান্দ আৰু দিবেন / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৫৯ / পাইগাম / ৰতন লাল / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬০ /কোহিনুৰ / যুবৰাজ ৰানা দেবেন্দ্র বাহাদুৰ / বিজয়ী: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬০ / মুগল-ঈ -আজম / যুবৰাজ ছেলিম / ০০০ ১৯৬১ / গঙ্গা যমুনা / গংগুৰাম ,গঙ্গা / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৪ / লিডাৰ / বিজয় খান্না / বিজয়ী: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৬ / দিল দিয়া দর্দ লিয়া / শঙ্কৰ ,ৰাজা ছাহেব মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৭ / ৰাম অউৰ শ্যাম / ৰাম আৰু শ্যাম (দ্বৈত ভূমিকা) / বিজয়ী : ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৮ / সংঘর্ষ / কুন্দা প্ৰসাদ /মনোনীত: ফিল্মফেয়ার শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৮ / আদমী / ৰাজেশ/ মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৭০ ছাজিনা মাহাতো ( বাংলা চিনেমা ) / ছাজিনা ১৯৭০ /গোপি / গোপি / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৭২ / দাস্তান / অনিল/সুনীল(দ্বৈত ভূমিকা) /০০০ ১৯৭২ / আনোখা মিলন / ( অতিথি অভিনেতা ) /০০০ ১৯৭২ / কৌশিশ / ( অ . অ . ) / ০০০ ১৯৭৪ / ছাগিনা / ছাগিনা / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৭৪ / ফির কাব মিলোগী / তেজা সিং /০০০ ১৯৭৬ / বৈৰাগ / কৈলাশ - ভোলানাথ - সঞ্জয় (ট্রিপল ভূমিকা) / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৮১ / ক্রান্তি / চানগা - ক্রান্তি / ০০০ ১৯৮২ / বিধাতা / শচছেৰ সিং /০০০ ১৯৮২ / শক্তি / অশ্চিনী কুমাৰ / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতা । ১৯৮৩ / মাজদোৰ / দিনানাথ ছাক্সিনা / ০০০ ১৯৮৪ / দুনিয়া / মোহন কুমাৰ / ০০০ ১৯৮৪ /মশাল / বিনোদ কুমাৰ / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতা । ১৯৮৬ / ধৰম অধিকাৰী / ধৰ্মা / ০০০ ১৯৮৬ / কর্মা / বিশ্বনাথ প্রতাপ সিং, - ইলিয়াস ৰানা - দাদা ঠাকুৰ /০০০ ১৯৮৯ / কানুন আপনা আপনা / কালেক্টার জগৎ প্রতাপ সিং / ০০০ ১৯৯০ / ইজ্জতদাৰ / ব্রহ্মা দত্ত /০০০ আগ কা দৰিয়া ১৯৯১ / সৌদাগৰ / ঠাকুৰ বীৰ সিং / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ / শ্রেষ্ঠ অভিনেতা । ১৯৯৮ / কিলা /জগন্নাথ - অমৰনাথ সিং (দ্বৈত ভূমিকা) -- এই চিনেমাত কৰা সেউজ অভিনয়ৰ বাবে " বলিউড অভিনয় বাদশ্বাহ " সদায় সেউজ হৈ থাকিব !
দিলীপ কুমাৰ জন্ম পাকিস্তানৰ খাইবাৰত , ১১ ডিসেম্বৰ ১৯২২ ত , এটি মুছলিম সম্ভ্রান্ত পৰিয়ালত । পিতৃ লালা গোলাম ছাৰৱাৰ আছিল ফলৰ ব্যবসায়ী । মাতৃ আয়েশা বেগম আছিল সংগীত প্ৰেমী । পিতৃৰ ব্যৱসায় এদিন বন্ধপ্ৰায় হৈছিল আৰু মাত্ৰ ১২.৫০ টকা বেতনত বোম্বাইৰ ( মুম্বাই ) চিনেমা উদ্যোগত কাম আৰম্ভ কৰিছিল । আৰু এদিন বলিউডৰ সাধাৰণ কৰ্মিৰ পৰা গৈ নায়কৰ ট্ৰেকত খোজ দিয়াৰ সুযোগ পাইছিল । সুযোগ পাইছিল দেবিকা ৰাণীৰ সহায়ত । ৪০ৰ দশকত দেবিকা ৰাণী আছিল ভাৰতীয় চিনেমাৰ অতি প্ৰভাবী তাৰকা। সুদর্শন ইউছুফ খানে প্রায়ই চিনেমাৰ শ্বুটিং চাবলৈ যায় । আৰু শ্বুটিং চাবলৈ যোৱা মানুহৰ মাজত দেবিকা ৰাণীয়ে প্ৰায়ে দেখে । এদিন "সুদৰ্শন যুবক " জনক ওচৰলৈ মাতি আনি সুধিছিল শ্বুটিং চোৱাত যে ইমান সময় খৰচ কৰে " চিনেমাত মন " নেকি ! " -হয় , মই চিনেমাত অভিনয় কৰিব বিছাৰো ! " বুলি দিলীপ কুমাৰে কোৱাত দেবিকা ৰাণীয়ে সুধিছিল উৰ্দু ভাষাৰ জ্ঞান আছে নে নাই ! " তুমি শুদ্ধ উৰ্দু কব পাৰা ?" -- দেবিকা ৰাণীয়ে সুধিছিল । " পাৰো ! " -- দিলীপ কুমাৰে কৈছিল । ( স্পষ্ট কৰি দিছো -- দিলীপ কুমাৰৰ নাম তেতিয়া ইউছুফ খানহে আছিল ।) মাৰাঠী গ্ৰন্থ " বলিউড কুইন "ত দেবিকা - দিলীপ কুমাৰৰ এই পৰ্ব উল্লেখ কৰি অজয় মাৰ্হত্ৰেয়ে লিখিছে -- " সম্ভবতঃ হিন্দি চিনেমালৈ দেবিকা ৰাণী চৌধুৰীৰ ( কর্মজীবন : ১৯২৮-১৯৪৩ ) যি অৱদান আন কোনো নায়িকাৰে নাই । অভিনয়ৰে বলিউডক চহকী কৰাৰ লগতে ফল বিক্রেতাৰ পুত্র ইউসুফ খানক দিলীপ কুমাৰলৈ ৰূপান্তৰ কৰিছে । " আৰু সেই সহায় আৰু অভিনয় শক্তিৰে মহাতাৰকালৈ ৰূপান্তৰ হৈছিল ।
******** *********
বলিউডী নাম -- দিলীপ কুমাৰ । জন্মৰ পিছতে নাম ৰাখিছিল মোহম্মদ ইউছুফ খান । বলিউডৰ বাটত খোজ পেলোৱাৰ সযয়তে কোৱা হৈছিল -- ইউছুফ খান ! নোৱাৰিবা , এই নামেৰে বলিউডৰ নায়কৰ ট্ৰেকত দৌৰিব নোৱাৰিবা ! নাম সলাব লাগিব ! ( দেবিকা ৰাণীয়ে জানিছিল , ইউছুফ খান -- এজন ৰোমান্টিক " নায়ক "ৰ নাম হব নোৱাৰে ! দৰ্শেকে গ্ৰহণ নকৰিব ! হিন্দি কবি নৰেন্দ্র শর্মা সেই সময়ত বোম্বে টকিজৰ কৰ্মী আছিল । দেবিকা ৰাণীয়ে এদিন প্ৰসঙ্গক্ৰমে মনৰ ভাব ব্যক্ত কৰাত নৰেন্দ্ৰ শৰ্মাই তিনিটা নাম দিলে -- জাহাঙ্গীৰ , ভাসুদেব আৰু দিলীপ কুমাৰ । তৃতীয় নামটো দেবিকা ৰাণীয়ে পছন্দ কৰিছিল । ) -- আপত্তি কৰাৰ কাৰণ বিছাৰি নাপালে । আৰম্ভ কৰিলে বলিউড যাত্ৰা । -- ১৯৪৪ চনত চিত্ৰগৃহলৈ আহিল প্ৰথম খন চিনেমা । ' বোম্বে টকিজে 'ৰ প্ৰযোজনাত 'জোৱাৰ ভাটা ' । সেই সময় চোৱাত আভিনয়ৰ স্টাইলে আছিল "লাউড অ্যাক্টিং " । মুলতঃ পাৰ্ছি থিয়েটাৰৰ প্রভাৱত ভাৰতীয় চিনেমাৰ " অভিনয় " নিৰ্মাণ হৈছিল । প্ৰচলিত সেই ষ্টাইলৰ বিপৰীত বিন্দুত ঠিয় হৈছিল দিলীপ কুমাৰ । আৰু কম দিনৰ ভিতৰত সফলো হৈছিল । গল্প - চিনেমা লেখক ছেলিম খানৰ ভাষাত " দিলীপ কুমাৰৰ অভিনয় কৌশল শান্ত , নিৰব । চেহেৰৰ স্বভিবিক অভিনয়ে আৰু শান্ত ভাবে কৰা সংলাপ প্ৰক্ষেপনে " চৰিত্ৰ "টো আৰু "চৰিত্ৰ "টোৱে উপস্থাপন কৰা বিষয় সূক্ষ্ম ভাবে পর্দাত তুলি ধৰে । আৰু " চৰিত্ৰ "টোৱে নিৰবে দর্শকেৰ মনত গভীৰ ছাপ পেলাই যায় ।" নিম্ন স্বৰৰ অভিজাত , দৃঢ় সংলাপ প্ৰক্ষেপন কৌশল আছিল দিলীপ কুমাৰৰ প্ৰধান " অভিনয় মন্ত্ৰ " । এই " মন্ত্ৰ "ৰে মুগল - ঈ -আজম "ত পৃথ্বীৰাজ কাপুৰৰ ( সম্ৰাত আকবৰ ) প্ৰভিবশালী , শক্তশালি চৰিত্ৰৰ ওচৰতো জিলিকি আছিল " ছেলিম " দিলীপ কুমাৰ ।
দিলীপ কুমাৰ বলিউডৰ নায়কৰ ট্ৰেকত থকা সময়তে আহিছিল ৰাজ কাপুৰ ( "নীল কমল " /১৯৪৭ । পূৰ্বে ১৯৩৫ চনত চিত্ৰগৃহলৈ অহা " ইনকিলাব "ত ১০ বছৰ বয়সত প্রথমবাৰ অভিনয় কৰিছিল । ) আৰু দেব আনন্দ ( " হাম এক হ্যায় " /১৯৪৬ ) । ১৯৪০ - ১৯৬০ সময় চোৱাৰ হলিউডৰ অন্যতম অভিনেতা গ্রেগৰি পেকেৰ প্রভাবত এক বিশেষ ষ্টাইলত বান্ধ খোৱা দেব আনন্দৰ অভিনয় আৰু " The Show Man ,
The Great Show Man of Bollywood ,
Charlie Chaplin of India " বিশেষনেৰে বান্ধ খোৱা ৰাজ কাপুৰৰো জনপ্ৰিয়তা সময়ত বাঢ়িছিল ; কিন্তু দিলীপ কুমাৰৰ উৰ্ধগামী " বলিউড গ্ৰাফ "ত প্ৰভাব পেলাব পৰা নাছিল । নোৱাৰাৰ মূল কাৰণ -- দিলীপ কুমাৰৰ বহুমাত্ৰিক অভিনয় । ( এই কথাও স্পষ্ট -- বলিউডৰ এই ত্ৰিমূৰ্তিৰ গুৰুত্ব " বলিউড বজাৰ "ত কম - বেছি নাআছিল । )
************
দিলীপ কুমাৰৰ জীবনী লেখক মেঘনাথ দেচায়ে লিখিছে , " কেৱল অভিনয়ৰ বাবে যে অভিনয় নহয় মোক বহুবাৰ বুজাইছিল । বাস্তবতো " চৰিত্ৰ " ৰ আকাৰত অনুভৱৰ সুযোগ দিছিল । ' মই চুলিৰ স্টাইল, পোছাক, সংলাপ আৰু আচৰণ অনুকৰণ কৰি পর্দাৰ বাবে নিৰ্মাণ হৈ থকা চৰিত্রটো আত্মস্থ কৰাৰ চেষ্টা কৰো ' -- দিলীপ চাহাবে কৈছিল । অভিনয় কৰি থকা চৰিত্ৰত প্ৰভাৱ পৰিব বুলিয়ে প্ৰিয় সাজ - ব্যক্তিৰ পৰা আতৰত থকাও মই দেখিছো । ( দিলীপ কুমাৰৰ পছন্দৰ ৰং -- বগা । উৰ্দু সাহিত্যৰ ভক্ত আছিল ।শিক্ষিত ভদ্ৰলোক আছিল ।হিন্দি, উর্দু, ইংৰাজি , পাঞ্জাবী ও পছতু ভাষাত কথা পাতিছিল । মাৰিঠি , ভোজপুৰি আৰু পাৰ্ছিয়ান ভাষা বুজি পাইছিল । ) -- এদিন দেখিছিলো ৰং - বিৰং সাজ পিন্ধি সাধাৰণ মানুহ এজনক বহুৱাই বাংলা ভাষা কোৱাত ব্যস্ত ! ভাবিলো , হ'ল কি ! সেয়াও আছিল চৰিত্ৰক আত্মাত প্ৰৱেশ কৰোৱাৰ কচৰৎ ! " -- এইবোৰৰ মাজতে স্পষ্ট হৈ আছে " অভিনেতা দিলীপ কুমাৰ " নিৰ্মাণ প্ৰক্ৰিয়া ।
********
সত্যজিৎ ৰায়ে কৈছিল , " সর্বশেষ ৰচনাশৈলী একজন গুণী অভিনেতা দিলীপ কুমাৰ । " -- বিগ বচ্চন অমিতাভৰ ভাষাত , " Dilip Kumar as the greatest actor of all time. " -- আৰু বলিউড বাদশ্বাহ শ্বাহৰুখৰ মতে , " অভিনয়ৰ পাঠশালা । " - হয় , সেই বাবেই হয়তো শ্বাহৰুখে " অভিনেতা শ্বাহৰুখ "ক নিৰ্মাণ কৰিছে " দিলীপ কুমাৰ ষ্টাইল "-এৰে ! শ্বাহৰুখৰ " ৰোমাণ্টিক আন্দাজ " , " এংৰি ষ্টাইল " , " কমেডী "কে ধৰি প্ৰতিটো স্তৰতে দিলীপ কুমাৰৰ অভিনয়ৰ প্ৰভাৱ স্পষ্ট । -- শ্বহৰুখ খান এটা উদাহৰণহে ।
২৯ নবেম্বৰ , ১৯৪৪ত চিত্ৰগৃহলৈ আহিছিল দিলীপ কুমাৰে অভিনয় কৰা প্ৰথম খন চিনেমা । যাযাবৰ সংগীত শিল্পী জগদীশৰ চৰিত্ৰত দিলীপ কুমাৰক দৰ্শকে পচন্দ কৰিছিল । আৰু তাৰ পিছত ? -- অভিনয় কৰি গ'ল ১৯৪৯ চনত ' আন্দাজ ' , ১৯৫২ চনত ' চালবাজ ' , ১৯৫৫ চনত ' দেবদাস ', ১৯৫৫ চনত ' আজাদ ', ১৯৬০ত ' মুগল-ঈ -আজম ', ১৯৬১ ' গঙ্গা যমুনা ' আদি । সকলো ঠিকেই চলি আছিল ; কিন্তু ১৯৭৬ চনত সন্যস ল'লে দিলীপ কুমাৰে । অৱশ্যে চাৰি - পাঁচ বছৰ ! আৰু বিৰতিৰ পিছত নতুন ৰূপ ! চিত্ৰগৃহলৈ আহে -- ' শক্তি ' (১৯৮২), ' কর্ম ' (১৯৮৬) আৰু ' সৌদাগৰ ' (১৯৯১)। অভিনেতা গৰিকীৰ সর্বশেষ অভিনীত চিনেমা ' কিলা ' (১৯৯৮)।
******* দিলীপ কুমাৰে ভাৰতীয় অভিনেতা হিচাবে সর্বোচ্চসংখ্যক বঁটা প্ৰাপ্তিৰে গিনিজ বিশ্ব ৰেকর্ড বুকত স্থান লাভ কৰে । অভিনেতা গৰাকীয়ে ৮ বাৰ ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতা বঁটা সহ ১৯ বাৰ ফিল্মফেয়াৰ মনোনয়ন পাইছিল । অভিনেতা গৰাকীয়ে ১৯৯৩ চনত ফিল্মফেয়াৰ আজীবন বঁটাৰে সম্মানিত হয় । আৰু ২৬ জানুৱাৰি ২০১৫ ত ভাৰত সৰকাৰে অভিনেতা গৰাকীক পদ্মবিভূষণেৰে সন্মানিত কৰে ।
### ( বছৰ / চিনেমা / ভূমিকা / বঁটা ) ১৯৪৪ / জোৱাৰ ভাটা / জগদীশ / ০০০ ১৯৪৫ / প্রতীমা /০০০ /০০০ ১৯৪৬ / মিলন / ৰমেশ / ০০০ ১৯৪৭/ জুগনু / সুৰজ / ০০০ ১৯৪৮ / ছহীদ / ৰাম / ০০ ১৯৪৮ / নাদিয়া কে পাৰ / চটে কুমাৰ /০০০ ১৯৪৮ / মেলা / মোহন /০০০ ১৯৪৮ /ঘৰ কি ইজ্জত / চন্দ্ৰ / ০০০ ১৯৪৮ / আনোখা প্যাৰ / অশোক/ ০০০ ১৯৪৯ / শ্ববনম / মনোজ / ০০০ ১৯৪৯ / আন্দাজ / দিলীপ / ০০০ ১৯৫০ / জোগান / বিজয় /০০০ ১৯৫০ /বাবুল / অশোক / ০০০ ১৯৫০ / আৰজু / বাদল /০০০ ১৯৫১ / তাৰানা / মতিলাল /০০০ ১৯৫১ /হালচাল / কিশোৰ /০০০ ১৯৫১ / দিদাৰ / শ্যামু / ০০০ ১৯৫২ / ছাঙ্গদিল / শঙ্কৰ /০০০ ১৯৫২/ দাগ / শংকৰ / বিজয়ী: ফিল্মফেয়ার শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৫২ / আন / জয় তিলক /০০০ ১৯৫৩ / শিকাস্ট / ড. ৰাম সিং / ০০০ ১৯৫৩ /ফুটপাথ / নশু /০০০ ১৯৫৪ / অমৰ / অমৰনাথ / ০০০ ১৯৫৫ / উদান খাতোলা / কাশী /০০০ ১৯৫৫ / ইনছানিয়াত / মঙ্গল /০০০ ১৯৫৫ /দেবদাস / দেবদাস / বিজয়ী: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৫৫ / আজাদ / আজাদ ... / বিজয়ী ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৫৭ / নয়া দৌৰ / শঙ্কৰ / বিজয়ী: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বটা ১৯৫৭ / মুছাফিৰ / ৰাজা /০০০ ১৯৫৮ / ইহুদী / প্ৰিন্স মার্কাছ / ০০০ ১৯৫৮ / মধুমতি / আনান্দ আৰু দিবেন / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৫৯ / পাইগাম / ৰতন লাল / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬০ /কোহিনুৰ / যুবৰাজ ৰানা দেবেন্দ্র বাহাদুৰ / বিজয়ী: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬০ / মুগল-ঈ -আজম / যুবৰাজ ছেলিম / ০০০ ১৯৬১ / গঙ্গা যমুনা / গংগুৰাম ,গঙ্গা / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৪ / লিডাৰ / বিজয় খান্না / বিজয়ী: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৬ / দিল দিয়া দর্দ লিয়া / শঙ্কৰ ,ৰাজা ছাহেব মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৭ / ৰাম অউৰ শ্যাম / ৰাম আৰু শ্যাম (দ্বৈত ভূমিকা) / বিজয়ী : ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৮ / সংঘর্ষ / কুন্দা প্ৰসাদ /মনোনীত: ফিল্মফেয়ার শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৬৮ / আদমী / ৰাজেশ/ মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৭০ ছাজিনা মাহাতো ( বাংলা চিনেমা ) / ছাজিনা ১৯৭০ /গোপি / গোপি / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৭২ / দাস্তান / অনিল/সুনীল(দ্বৈত ভূমিকা) /০০০ ১৯৭২ / আনোখা মিলন / ( অতিথি অভিনেতা ) /০০০ ১৯৭২ / কৌশিশ / ( অ . অ . ) / ০০০ ১৯৭৪ / ছাগিনা / ছাগিনা / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৭৪ / ফির কাব মিলোগী / তেজা সিং /০০০ ১৯৭৬ / বৈৰাগ / কৈলাশ - ভোলানাথ - সঞ্জয় (ট্রিপল ভূমিকা) / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা ১৯৮১ / ক্রান্তি / চানগা - ক্রান্তি / ০০০ ১৯৮২ / বিধাতা / শচছেৰ সিং /০০০ ১৯৮২ / শক্তি / অশ্চিনী কুমাৰ / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতা । ১৯৮৩ / মাজদোৰ / দিনানাথ ছাক্সিনা / ০০০ ১৯৮৪ / দুনিয়া / মোহন কুমাৰ / ০০০ ১৯৮৪ /মশাল / বিনোদ কুমাৰ / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ শ্রেষ্ঠ অভিনেতা । ১৯৮৬ / ধৰম অধিকাৰী / ধৰ্মা / ০০০ ১৯৮৬ / কর্মা / বিশ্বনাথ প্রতাপ সিং, - ইলিয়াস ৰানা - দাদা ঠাকুৰ /০০০ ১৯৮৯ / কানুন আপনা আপনা / কালেক্টার জগৎ প্রতাপ সিং / ০০০ ১৯৯০ / ইজ্জতদাৰ / ব্রহ্মা দত্ত /০০০ আগ কা দৰিয়া ১৯৯১ / সৌদাগৰ / ঠাকুৰ বীৰ সিং / মনোনীত: ফিল্মফেয়াৰ / শ্রেষ্ঠ অভিনেতা । ১৯৯৮ / কিলা /জগন্নাথ - অমৰনাথ সিং (দ্বৈত ভূমিকা) -- এই চিনেমাত কৰা সেউজ অভিনয়ৰ বাবে " বলিউড অভিনয় বাদশ্বাহ " সদায় সেউজ হৈ থাকিব !
মন্তব্যসমূহ
একটি মন্তব্য পোস্ট করুন