সরাসরি প্রধান সামগ্রীতে চলে যান

চিত্ৰনাট্য/৬

প্ৰচাৰ মাধ্যমৰ আঁতৰত থাকি নিৰৱে চিনেকৰ্মত ব্যস্ত থকা জয়ছেং জয় দহোতীয়াৰ 'জলছবি' নিৰ্বাচিত হৈছে ব্ৰাজিলৰ মস্টাৰা নামেৰে খ্যাত ৪৫সংখ্যক চাও পাউলো আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱলৈ। খবৰ পাইছিলো  যোৱা ২৬ অক্টোৱৰত ব্ৰাজিলৰ ইটাউ চিনেমা স্পেচ থিয়েটাৰত চিনেমা খনৰ ৱৰ্ল্ড প্ৰিমিয়াৰ হ'ল। --এটা ভাল খবৰ। এখন 'ভাল চিনেমা'ৰ চিনেযাত্ৰাৰ ভাল লগা খবৰ। উল্লেখ্য যে চিনেমা খনৰ লেখক-পৰিছালক জয়ছেং জয় দহোতীয়া আৰু ভূপালী মৰাণে প্ৰযোজনা কৰা এই চিনেমা খনৰ  সহ প্ৰযোজক : বাৰ্লিনৰ মগাদৰ ফিল্ম ,  ফ্রেংকফ্কুটৰ ফান দে মেন্টেল ষ্টুডিঅ’ আৰু আৰমান প্ৰডাকচনছ।
            'জলছবি'ৰ প্ৰসংগত জয়ৰ সৈতে প্ৰথম চৰ্চা কৰিছিলো ২০০৮ চনতে। সেই সময়ত অনুভৱ কৰা 'গল্প'টো এনেধৰনৰ--  মূল চৰিত্ৰ তাপসীৰ আশা আৰু সপোনবোৰৰ সন্মুখত সময় আৰু বাস্তবে বাধাৰ প্ৰাচীৰ হৈ ধৰা দিয়ে। 'জলছবি'ৰ প্ৰসংগত জয়ৰ সৈতে প্ৰথম চৰ্চা কৰিছিলো ২০০৮ চনতে। সেই সময়ত অনুভৱ কৰা 'গল্প'টো এনেধৰনৰ-- মূল চৰিত্ৰ তাপসীৰ আশা আৰু সপোনবোৰৰ সন্মুখত সময় আৰু বাস্তবে বাধাৰ প্ৰাচীৰ হৈ ধৰা দিয়ে। জীৱনৰ এই যুঁজত তাপসী ধৰাশায়ী হয়, বিধ্বস্ত তাপসীয়ে তাইৰ সমস্ত আশা অদৃষ্টৰ হাতত তুলি দিবলৈ বাধ্য হয়। অজস্ৰজনৰ মাজত তাপসী লাহে লাহে হেৰাই যাবলৈ ধৰে; কিন্তু তাৰ মাজতে সময়ে পুনৰ তাপসীক নতুন ৰূপত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। আন এগৰাকী নতুন তাপসীৰ সৃষ্টি হয়, সময়ৰ প্ৰবাহক গতিশীল কৰিবলৈ। জলছবিৰ দৰে জলমলাই জলমলাই আগৰবোৰ এদিন নোহোৱা হৈ পৰে, কোনোৱে হিচাপ নৰখাকৈ।
-- তাপসী নামৰ মূল চৰিত্ৰটিত  অভিনয় কৰিছে বৰপেটাৰ দৰথী ভৰদ্বাজে। তাপসীৰ দেউতাকৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছে কাকপথাৰৰ পুৰোধা নাট্যকর্মী নোমলচন্দ্ৰ গগৈয়ে, মাকৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছে বিশিষ্ট বিহুনৃত্য পটীয়সী দুলভা মৰাণে। ইয়াৰ উপৰি ককায়েকৰ চৰিত্ৰত দুলুকান্ত মৰাণ, স্বামীৰ চৰিত্ৰ বিশাল অনুৰাগকে ধৰি অন্যান্য চৰিত্ৰত অখিল গগৈ, কৰবী দুৱৰা, বিপনজিত গগৈ, জিতু মৰাণ আদিকে ধৰি বহুকেইগৰাকী ন-পুৰণি শিল্পীয়ে অভিনয় কৰিছে।
          এতিয়া আহিছো আমি চৰ্চা কৰি থকা প্ৰসংগলৈ। জয়ৰ চিত্ৰনাট্য ৰচনাৰ কৌশল কেনেধৰণৰ? জয়ে প্ৰথমে স্থিৰ কৰি লয় বিষয়বস্তু। 'জলছবি'ৰ বিষয়বস্তু আছিল এনেধৰণৰ-- জীৱনৰ সকলো সপোন পূর্ণ হোৱাটো কেতিয়াও সম্ভৱ নহয় আৰু হয়তো সকলো সপোন পূৰ হোৱাটোৱে মানৱ জীৱনৰো পৰিপূৰ্ণতা নহয়। এই পূর্ণতা-অপূর্ণতাৰ সমষ্টিয়ে জীৱনটোক কেতিয়াবা দোধোৰ-মোধোৰত পেলায়, সময়ৰ স’তে সংঘাত আৰম্ভ হয়। ইমানৰ পিছতো কিন্তু মানুহৰ জীৱন থমকি নয়, সময়ৰ সোঁতত বোৱতি নদীৰ দৰে প্ৰাপ্তি-অপ্রাপ্তিৰ মাজত বৈ যাবলৈ বাধ্য হয়। জীবনে মোট সলায়, আশাবোৰে নতুনৰ বাট লয়। --এই বিষয়বস্তুক কাহিনীৰ সাজ পিন্ধাইছিল। আৰু বিষয়বস্তু-কাহিনী কেন্দ্ৰীক সিদ্ধান্তত নিজে সন্তুষ্ট হোৱাৰ পিছত চিত্ৰনাট্য লিখিবলৈ বহিছিল। চিত্ৰনাট্যৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত কাহিনী বিন্যাস কৰি গৈছিল, চৰিত্ৰ নিৰ্মাণ কৰি গৈছিল আৰু সংলাপ ৰচনা কৰিছিল। আৰু কেমেৰাৰ ভাষা প্ৰয়োগ, শ্বট বিভাজন-গাণিতিক প্ৰয়োগ ইত্যাদিৰ কাম চিত্ৰনাট্য ৰচনাৰ শেষ পৰ্যায়ত কৰিছিল। 'জলছবি'ৰ চিত্ৰনাট্য পৰ্বৰ পৰায়ে ধাৰণা কৰিব পাৰি জয়ছেং জয় দহোতীয়াৰ চিত্ৰনাট্য ৰচনাৰ কৌশল। এই চিনেমা খনৰ চিত্ৰনাট্য পৰ্বত জয়ে সময় লৈছিল ছয় মাহ।
           প্ৰথম পৰিচালনা 'হান্দুক'ৰ চিনেকৰ্মৰ বাবে পৰিচালক জয়ৰ প্ৰতি আগ্ৰহ বাঢ়িছিল। 'সাহিত্য'ৰ মেদ নথকা, কেমেৰাৰ ভাষাৰ সুপৰিকল্পিত গাণিতিক প্ৰয়োগৰ 'হান্দুক'ৰ বুনিয়াদত ঠিয় হৈ আশা কৰিছো 'জলছবি'য়ে চিত্ৰৰসিকক সন্তুষ্ট কৰিব। 'হান্দুক'ৰ চিত্ৰনাট্য ৰচনাৰ কৌশল একেই আছিল; কিন্তু সময় লাগিছিল দুই বছৰৰো বেছি। অৱশ্যে জয়ৰ 'বাঘজান'ৰ চিত্ৰনাট্যৰ বহু কাম কৰিছিল চিত্ৰগ্ৰহণৰ পিছত। 'বাঘজান'ৰ 'বিষয়বস্তু' হঠাতে ঘটা। 'বাঘজান'ৰ চিত্ৰগ্ৰহণৰ কাম হঠাতে কৰি লবলৈ পৰিচালক বাধ্য আছিল। (এই চিনেমা খনৰ চৰ্চা এই শিতানত কৰিছো।) কথা প্ৰসংগত জয়ে কৈছিল--'চিত্ৰগ্ৰহণৰ সময়ত বতৰ, পৰিবেশ ইত্যাদি কাৰণত চিত্ৰনাট্য সলনি কৰো। কিন্তু চিত্ৰনাট্য খন অপৰিপাটি যাতে নহয় লক্ষ ৰাখো।' জয়ৰ বিশ্বাস-- পৰিপাটি চিত্ৰনাট্যৰেহে পৰিপাটি চিনেমা সম্ভৱ।
           এই লেখা আগবঢ়াই থকা সময়তে কলিকতাৰ সাংবাদিক বন্ধু এগৰাকীৰ 'মেইল' পালো--'Tamil drama cinrma 'Koozhangal' is India’s official entry for Oscars 2022...' । চিনেমা খন 'অস্কাৰ কেন্দ্ৰীক চৰ্চা'ত নাছিল। খবৰ পালো চিনেমা খনৰ মৌলিক চিনে চিন্তাই ১৫ গৰাকী জুৰিৰ ১৩ গৰাকীকে সন্তুষ্ট কৰিছিল। চিনেমা খনৰ পৰিচালক পি এচ বিনোদৰাজ। পৰিচালক গৰাকীৰ  প্ৰথম স্বাধীন পৰিচালনা। তামিল চিনেমা। 'কোজাংগাল’ শব্দৰ ইংৰাজী অর্থ ‘পেবলছ’।
           ভিডিঅ' পাৰ্লাৰত কাম কৰিছিল পি এচ বিনোদৰাজে। চিনেমাৰ মাজতে থাকি থাকি চিনকৰ্মৰ প্ৰতি টান অনুভৱ কৰিলে। আৰু এদিন তামিল চিনেমাৰ কৰ্মীৰ সৈতে যোগাযোগ কৰি কাম জোগাৰ কৰি ল'লে। প্ৰথম সুযোগ-- দুখন তামিল চিনেমাৰ সহকাৰী পৰিচালক। এই সময় চোৱাত কামৰ লগতে 'চিনেমা অধ্যয়ন'ত মন দিলে। চিত্ৰনাট্যত মন দিলে। ( আৰু ... পৰৱৰ্তী সংখ্যাত)

মন্তব্যসমূহ

Other posts

চিনেবোদ্ধা, চিনেযোদ্ধা আৰু অসমীয়া 'চিনেমা নোচোৱা' সীমান্ত শেখৰ /২

উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? ৰাজ্যৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ চিনেমাৰ অনুভৱ থকা এই নাম কেইটা উদাহৰণ মাত্ৰ। 'চিনেমা' জনা ( নিৰ্মাণ, বজাৰ, মহোৎসৱ ইত্যাদিৰ দখল থকা) লোকৰ আকাল অসমত আছে বুলি নাভাবো। এই কথা স্পষ্ট 'অসমীয়া চিনেমা'ৰ 'উন্নয়ন'ৰ বাবে অসমীয়া চিনেমাৰ লগতে 'দেশ-বিদেশৰ চিনেমা' জানিব লগিব। অধ্যয়ণ কৰিব লাগিব অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে।  ( যদি অধ্যক্ষ গৰাকীৰ কাম কেৱল চহী কৰা, তেতিয়া হ'লে বেলেগ কথা! তেতিয়া আমি জানিব বিছাৰিম-- অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে কাৰ নিৰ্দেশত চহী কৰে?) চৰ্চ হৈছে --অধ্যক্ষৰ আসনত বহুওৱা সীমান্ত শেখৰে কোনোবা ইণ্টাৰভিউত হেনো কৈছিল অসমীয়া চিনেমা নাচাওঁ বুলি! যদি এয়া সত্য, স্বাভাবিকতে কব লাগিব --অসমীয়া চিনেমা নোচোৱা অধ্যক্ষ এগৰাকীৰ নেতৃত্বত অসমীয়া চিনেমাৰ উত...

ভূপেন হাজৰিকা, চিনেমা আৰু চিনেমাৰ জাল /৯

Bhupen Hazarika "এৰা বাটৰ সুৰ"-এ চিনে অভিজ্ঞতা দিলে ভূপেন হাজৰিকাক। চিত্ৰৰসিকে ভাল পালে, চিনেমা আলোচকেও প্ৰশংসা কৰিলে-- সেয়াই আছিল প্ৰথম চিনেকৰ্মৰ সুখ। দুখ-- ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাৰ "সুখ" আশা কৰিছিল, নাপালে। নপোৱাৰ বাবে আছৰিত হৈছিল, চিনেমা খনৰ দৰ্শক হোৱা চিনেমা আলোচক সকলো। কলিকতাৰ আলোচক সকলৰ ওচৰত ভৃপেন হাজৰিকাই নিজৰ মনৰ চিনেসুখ প্ৰকাশ কৰিছিল এনেদৰে-- "ছবি ভাল পোৱা সকলে ভাল পাইছে, আপোনালোকে ভাল পাইছে। আপোনালোকৰ ভাল পোৱাই মোৰ সুখ বঢ়াইছে। আৰু ছবি কৰিবলৈ সাহস দিছে। আৰু ছবি কৰিম। 'এৰা বাটৰ সুৰ'ৰ দৰে নহয়, কিছু বেলেগ। 'এৰা বাটৰ সুৰ'-এ শিকালে, যি শিকালে সেই খিনিৰে বেলেগ কৰিম।" (উৎস: চিত্ৰবাণী, সম্পাদক: গৌৰ চট্টোপধ্যায়) প্ৰথম পৰিচালনাৰ প্ৰায় ৪ বছৰ পাছত হাতত ল'লে দ্বিতীয় খন অসমীয়া চিনেমাৰ কাম। ("মোৰ মগজুত খেলালে, মই এখন অসমীয়া ছবি কৰিম। কিন্তু মই কিন্তু নলওঁ। 'এৰাবাটৰ সুৰখন পৰীক্ষামূলক আছিল, কাহিনী নাছিল। গতিশীল সমূহ এটাই বুটলি লোৱা অভিজ্ঞতাখিনিয়েই 'এৰাবাটৰ সুৰ। এইবাৰ মই ক্লাছিক বস্তু, এটা লোৱাৰ কথা ভাবিলোঁ, যিটো গাঁৱ...

গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে?

assamese singer by: Utpal Mena মহাশ্বেতাই গাইছিল-- "অস্ত আকাশৰে সপোন ৰহণ সানি ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী। বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়..." মঞ্চলৈ উঠি আহিয়ে স্বনামধন্য ভাৰতীয় সৰোদবাদক তথা শাস্ত্রীয় সঙ্গীতজ্ঞ আমজাদ আলী খানে কৈছিল, মহাশ্বেতা গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে? শুনাইছিল। তন্ময় হৈ শুনিছিল সংগীত নক্ষত্ৰই। ২৪ ছেপ্টেম্বৰ। নতুন দিল্লীৰ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ ভৱনত মোৰ ভূপেন হাজৰিকা প্ৰকল্পৰ দ্বিতীয় খণ্ড "Bhupen Hazarika Volume II"  উন্মোচন কৰিছিল সংগীত নক্ষত্ৰ আমজাদ আলী খানে। এই অনুষ্ঠান মুকলি কৰা হৈছিল মহাশ্বেতাই গোৱা "ভূপেন্দ্ৰ সংগীত"টোৰে।  এই যে গীতটো গাইছিল তাৰ আগলৈকে মহাশ্বেতা নামৰ গায়িকা গৰাকীক আমিয়ো জনা নাছিলোঁ। শুনিছিলো মাত্ৰ। ইউটিউবত। কিন্তু ইমান সুন্দৰ সাংগীতিক অনুভৱ কৰা নাছিলোঁ, মঞ্চত "অস্ত আকাশৰে সপোন..." শুনাৰ আগলৈকে। ১৯৫৮ চনতে সুধাকণ্ঠই শব্দ-সুৰেৰে ৰচনা কৰা এই গীতত আকৌ এবাৰ অনুভৱ কৰিছিলোঁ "লুইতৰ অস্ত ৰবিৰ সৌন্দৰ্য", "দুয়ো পাৰে কত মানুহ, কত যে ইতিহাস", "জীৱনৰে দিগন্ত অপাৰ" ইত্যাদি। পাছত মহাশ্বেতাক সুধিছিলোঁ--...

The Seventh String

" The Seventh String by: Utpal Mena "The Seventh String" (দ্যা চেভেন্থ ষ্ট্ৰিং) --নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ চিনেকৰ্ম। চিনেমা খনৰ লেখক বৰ্ষা বাহাৰ। নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ তনয়া বৰ্ষা বাহাৰে ইংৰাজিত লিখা এটা চুটি গল্প চিনেমা খনৰ শিপা। --চিনেমা খনত লেখক বৰ্ষা বাহাৰ এটা "চৰিত্ৰ'লৈ ৰূপান্তৰ হৈছে, যিটো "চৰিত্ৰ" (নিষ্ঠা কাশ্যপ) চিনেমা খনৰ মূল বিন্দু, যিটো বিন্দুৰ সৰল ৰৈখিক গতিয়ে আকাৰ দিছে এটা কাহিনীৰ। "বাস্তৱবাদ"ৰ ওচৰৰ কাহিনী, বাস্তৱ অভিনয় (realistic acting) -ৰে নিৰ্মাণ কৰা ৰূপালী গল্পৰ। শীৰ্ষ বিন্দু (climax)-ৰ পৰা গতি কৰিছে নিষ্ঠা কাশ্যপ বিন্দুটো। নিষ্ঠাই মৃত্যু বিচাৰিছে। হাতৰ শিৰা কাটি চৰম সিদ্ধান্ত লোৱাৰ চেষ্টা নিষ্ঠাৰ। এই প্ৰথম বিন্দুটো পৰিচালকে ঠিয় কৰাইছে কেমেৰাৰ ভাষাৰে। কাট কাট-- কেইটা মান শ্বটেৰে। চিনেমেটিক কাৰবাৰত --উত্তেজনা। দৰ্শকক ভাবিবলৈ সময় দিয়া নাই। উত্তেজনাৰ মাজত সোমাবলৈ বাধ্য-- দৰ্শক। আৰু যেতিয়া দৰ্শক উত্তেজনাৰ পৰা মুক্ত হৈছে কাহিনীয়ে আকাৰ লৈ গতি কৰিছে। কাহিনীয়ে দৰ্শকক বন্দী কৰিছে। --ৰূপালী গল্পটো আৰম্ভ হৈছে মুম্বাইত। লো...