এটা স্বাভাবিক প্রশ্নঃ তেনেহলে পৰিচালকগৰাকীয়ে দ্বিতীয়খন চিনেমাৰ পৰা চিত্ৰৰসিকসকলক বঞ্চিত কৰিলে কিয়? – প্ৰযোজকৰ আকালত নে অন্য কিবা কাৰণত? কথা প্ৰসংগত এবাৰ প্ৰশ্নটো পদুম বৰুৱাৰ সন্মুখত উত্থাপন কৰিছিলো। পৰিচালকগৰাকীয়ে কৈছিল— '... চিনেমা বুজা প্রযোজকৰ আকালত।' উত্তৰটোৰ ব্যাখ্যা পৰিচালকগৰাকীৰ পৰা পোৱা নাছিলো। 'ব্যাখ্যা’ পাইছিলো পৰিচালকগৰাকীৰ প্ৰতিটো খবৰ ৰখা চিত্ৰৰসিক এজনৰ পৰা। চিত্ৰৰসিকগৰাকীয়ে কৈছিল— পদুম বৰুৱাই দ্বিতীয়খন চিনেমা পৰিচালনাৰ কাম হাতত লৈছিল। প্রযোজক এগৰাকীয়ে আগ্ৰহ কৰাত বিষয়বস্তু নির্বাচন, চিত্রনাট্য ৰচনাৰ কামতো আগবাঢ়িল। পৰিচালকগৰাকীয়ে অনুভৱ কৰিলে বিষয়বস্তুৱে ‘ৰং’ দাবী নকৰে। ক’লা-বগা হ'লেহে চিত্ৰৰসিকে বিষয়বস্তু ভালদৰে উপলব্ধি কৰিব। ৰঙৰ সৈতে বিষয়বস্তুৰ কি সম্পর্ক থাকিব পাৰে! আৰম্ভ হ’ল প্রযোজক-পৰিচালকৰ সংঘাত। 'ৰঙ’ৰ দিনত ক’লা-বগা চিনেমা নির্মাণ ‘মুৰ্খ প্রযোজকেহে কৰিব' বুলি মন্তব্য দি প্ৰযোজকগৰাকীয়ে চিনেমাৰ শ্বট লোৱাৰ পূৰ্বেই ‘পেক-আপ’ ঘোষণা কৰিলে ।
‘পদুম বৰুৱাই সময়ৰ সৈতে খোজ দিব পৰা নাই।'— সেই সময়ত পদুম বৰুৱাৰ ক’লা-বগা চিনেমাখনৰ চৰ্চাত অংশ লৈ মন্তব্য কৰিছিল এগৰাকী অসমীয়া ‘চিনে পণ্ডিতে’। ‘চিনে পণ্ডিত’গৰাকীয়ে কৈছিল— ‘ক’লা-বগা যুগ যে গ'ল সেই খবৰ পদুম বৰুৱাই পোৱা নাই। ঘৰৰ চাৰিবেৰৰ মাজৰ পৰা ওলাই আহিলে পাব। ঘৰৰ চাৰিবেৰৰ মাজত থকা পৰিচালকগৰাকীয়ে অসমীয়া চিনেমা নির্মাণ নকৰিলে একো ক্ষতি নহয়।’ যোৱা জুন (২০০৯)ত এই ‘চিনেপণ্ডিত’গৰাকীৰ লেখা এটা পঢ়িলো। লেখাটোত ‘ফ্ৰ'জেন’ক প্ৰশংসা কৰিছে।‘পদুম বৰুৱাই সময়ৰ সৈতে খোজ দিব পৰা নাই।'— সেই সময়ত পদুম বৰুৱাৰ ক’লা-বগা চিনেমাখনৰ চৰ্চাত অংশ লৈ মন্তব্য কৰিছিল এগৰাকী অসমীয়া ‘চিনে পণ্ডিতে’। ‘চিনে পণ্ডিত’গৰাকীয়ে কৈছিল— ‘ক’লা-বগা যুগ যে গ'ল সেই খবৰ পদুম বৰুৱাই পোৱা নাই। ঘৰৰ চাৰিবেৰৰ মাজৰ পৰা ওলাই আহিলে পাব। ঘৰৰ চাৰিবেৰৰ মাজত থকা পৰিচালকগৰাকীয়ে অসমীয়া চিনেমা নির্মাণ নকৰিলে একো ক্ষতি নহয়।’ যোৱা জুন (২০০৯)ত এই ‘চিনেপণ্ডিত’গৰাকীৰ লেখা এটা পঢ়িলো। লেখাটোত ‘ফ্ৰ'জেন’ক প্ৰশংসা কৰিছে।
‘ফ্ৰ’জেন’ চাইছিলো, চিত্ৰগৃহলৈ অহাৰ পাছতে। ক'লা-বগা এই চিনেমাখনৰ পটভূমি কাশ্মীৰৰ লাডাখ অঞ্চল। শূন্যৰ পৰা ২৫ ডিগ্ৰী উষ্ণতাত, সমুদ্রপৃষ্ঠৰ পৰা ১২০০০ ফুট উচ্চতাত চিত্ৰগ্ৰহণ কৰিছিল। চিনেমাখনৰ কাহিনী, বিষয়বস্তু সাধাৰণ। অসাধাৰণ কেমেৰাৰ কাম আৰু পৰিচালনা শৈলী। চিনেমাখনত লাডাখৰ দুর্বিসহ জীৱন সুন্দৰভাৱে উপস্থাপন কৰিছে চন্দ্ৰভূষণে। চিনেমাখনৰ কাহিনীভাগ এনেধৰণৰ— তিনিটা ‘চৰিত্ৰ’ৰ এটা পৰিয়াল। মূল মানুহজনৰ নাম কৰ্ম (অভিনয় কৰিছে ডেনীয়ে)। কৰ্মই ঘৰতে জাম প্রস্তুত কৰি বিক্ৰী কৰে। এদিন সি প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হয়, মেচিনত জাম প্রস্তুত কৰা কোম্পানী এটাৰ । সমস্যাৰ সন্মুখীন হয়। সম্পত্তি বুলিবলৈ আছে উত্তৰাধিকাৰীসূত্রে পোৱা ঘৰটো। সেইটোৰো বেছিভাগ দখল কৰি আছে ভাৰতীয় সেনা বাহিনীয়ে। পৰিচালকে মাত্ৰ কেইটামান শটতে সুন্দৰভাৱে স্পষ্ট কৰি দিছে— এটি শান্ত-সমাহিত লাডাখী পৰিয়ালৰ জীৱনত কিদৰে ভাৰতীয় সেনা আৰু আনুষংগিক কাৰকবোৰে কঠোৰ প্ৰভাৱ পেলায়। চিনেমাখন নিৰ্মাণ হৈছে হিন্দী আৰু লাডাখী ভাষাত। লাডাখী ভাষাত দখল নথকা সকলেও চিনেমাখন বুজাত দিগদাৰ অনুভৱ কৰা নাই পৰিচালনা শৈলীৰ বাবে। অৱশ্যে চিনেমাখনৰ গতি মন্থৰ। মন্থৰ গতিয়ে চিত্ৰৰসিকক দিগদাৰ দিয়া নাই। ‘ক’লা-বগা’ সৌন্দৰ্যৰ বাবে। ‘ৰং’ ব্যৱহাৰ কৰিলে হয়তো বৰফেৰে বগা হৈ থকা লাডাখৰ সৌন্দৰ্যত চেকা লাগিলহেঁতেন। চেং লী নামৰ সমালোচক এগৰাকীয়ে লিখিছে— ‘ক’লা-বগা'ত যে নিৰ্মাণ হৈছে সেয়াই চিনেমাখনৰ সৌন্দৰ্য। সৌন্দর্যখিনিয়ে চিনেমাখনৰ বিশেষত্ব ।... মই ভাবো এই ৰঙীণ যুগত নিৰ্মিত ‘ফ্ৰ'জেন’ক বাদ দি ভাৰতীয় চিনেমাৰ সম্পূৰ্ণ আলোচনা সম্ভৱ নহয়।
‘ফ্ৰ'জেন’ত দেখিলো ‘ক’লা-বগা’ৰ সৌন্দর্য। ‘ফ্র’জেন’-এ শিকালে, স্পষ্ট কৰি দিলে চিনেমাৰ বিষয়বস্তুৰ সৈতে ‘ৰঙ’ৰ সম্পৰ্ক আছে।
‘ৰঙীণ চিনেমা’— চিনেশিল্পৰ উত্তৰণ নহয়, পৰিৱৰ্তন। এই দিশত আমাৰ ধাৰণা স্পষ্ট, এই পৰিৱৰ্তনে চিনেশিল্পৰ ক্ষতি কৰিছে। চিনে পণ্ডিত আৰ্থাৰ নাইটৰ ৰচনাত পোৱা যায়— ‘দুটা পৰিৱৰ্তনত চিনেমাৰ ক্ষতি হৈছে। ‘শিল্প’ৰ পৰা চিনেমা আঁতৰি গৈছে। সবাকযুগ আৰম্ভ হোৱাৰ সময়ত স্থবিৰ হৈ পৰিছিল, দুই তিনি বছৰলৈ সৰহ সংখ্যক পৰিচালক ব্যস্ত হৈ পৰিছিল ‘চিনেমা’ত ‘কথা’ দিয়াত। তেনেদৰে ৰং ব্যৱহাৰত, কেৱল ৰঙৰ চিন্তাত কেইবাটাও বছৰ খৰচ কৰিছিল সৰহসংখ্যক পৰিচালকে। এই সময়ছোৱাত চিনেমাত ‘সাহিত্য’ বাঢ়িছিল, ‘কেমেৰাৰ ভাষা’ৰ ক্ষতি হৈছিল।'
‘A trip to the Moon'— প্ৰথমখন ৰঙীণ চিনেমা। ১৯০২ চনত নির্মাণ কৰিছিল ফ্ৰান্সৰ পৰিচালকে। দ্বিতীয়খন ৰঙীণ চিনেমায়ো ফ্ৰান্সৰ নিৰ্মাতাৰ – La Vie et Passion du Christ (১৯০৩)। হলিউডত ৰঙীন চিনেমা নির্মাণ আৰম্ভ হৈছিল ১৯১২ চনত হে। (প্রথমঃ ‘with our king and queen through India ')। ভাৰতত ৰঙীন চিনেকৰ্ম আৰম্ভ হৈছিল ‘কিষাণ কন্যা' (১৯৩৭)ৰে। ১৯৬১ চনত আংশিক ৰঙীন ‘শকুন্তলা’ৰে অসমীয়া চিনেমাৰ ‘ৰঙীন যুগ’ আৰম্ভ হয়। এই যে আংশিক ৰঙীন, সেইবাবে ‘ভাইটি’ — প্ৰথম অসমীয়া ৰঙীন চিনেমা বুলি কোৱা হয় । ভাৰতৰ, অসমৰ পৰিচালকসকলে হয়তো ধৰি ল'লে ‘ৰঙীন চিনেমা’ চিনে শিল্পীৰ উত্তৰণ । যাৰ বাবে ‘ৰঙীন যুগ’ত পদুম বৰুৱাৰ ‘ক’লা-বগা’ চিনেচিন্তাক অসমীয়া ‘চিনে পণ্ডিতে’ তাচ্ছিল্য কৰিছিল। অসমীয়া চিনেমাৰ প্ৰযোজকে সহজভাৱে ল'ব পৰা নাছিল। সন্দেহ নাই— তাচ্ছিল্য কৰা, সহজভাৱে ল’ব নোৱাৰা সকলে পোৱা নাছিল, বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত ‘ৰঙীন যুগ’তো নিৰ্মাণ হৈ থকা ক’লা-বগা চিনেমাৰ খবৰ। ‘Pi’(১৯৯৮), 'Kafka (1991), The girl on the Bridge'(১৯৯৯), Tetro' (২০০৯), Angel-A' (২০০৫), The Man who wasn't there' (২০০১), The Artist' (২০১১), In the Shadow of woman' (২০১৫), The eyes of My Mother’(২০১৬) আদি ‘ৰঙীন যুগ’ৰ ক'লা-বগা চিনেচিন্তা। চিত্ৰৰসিকক চুই যাব পৰা চিনেচিন্তা ।
(২০১৯। ‘দৈনিক অসম’ত প্ৰকাশ পাইছিল।)
মন্তব্যসমূহ
একটি মন্তব্য পোস্ট করুন