সরাসরি প্রধান সামগ্রীতে চলে যান

আৰু বকুল ফুলৰ দৰে

 Bakul Phular Dare 
বকুল ফুলৰ দৰে by: Utpal Mena
        ফোটো: দৰ্শনা চৌধুৰী

#হলধৰ (১৯৯২), #মীমাংসা (১৯৯৪), #মৎসগন্ধা (২০০০) -ৰ পাছত "বকুল ফুলৰ দৰে'-- #সঞ্জীৱ_হাজৰিকা ৰ চিনেমা। সুদীৰ্ঘ ২২ বছৰৰ মুৰত। 
----========
এখন অসমীয়া চিনেমা। "হলধৰ"। "ধৰ ধৰ নাঙল চোৰক ধৰ"-- চিনেমা খন চোৱাৰ পাছত মনৰ মাজত বাজি আছিল। মনৰ পৰ্দাত ভাহি আছিল "নাঙল চোৰ" অতুল পাচনী। 
গতানুগতিক অসমীয়া চিনেমাৰ পৰা বহু আঁতৰৰ-- ‘হলধৰ’। ‘ধৰ ধৰ নাঙল চোৰক ধৰ...'  আমাৰেই নহয়, চিত্রগৃহৰ পৰা ওলাই অহা প্ৰতিগৰাকী দর্শকৰ মনতো হয়তো  বাজি আছিল এই সংলাপ। --এই সংলাপৰ মাজতেই স্পষ্ট হৈ আছে চিনেমাখনৰ বিষয়বস্তু। চিনেমাখনত নাঙলখনক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে ‘ছিম্বল' হিচাপে। মহাজনে গাঁৱৰে খেতিয়ক সোমেশ্বৰৰ হতুৱাই নাঙল চুৰি কৰায়। শেষত দৰিদ্ৰ খেতিয়ক সোমেশ্বৰে অনুভৱ কৰে বাস্তৱতা । পৰিশ্ৰমী কৃষক বলোৰামৰো ‘অনুভৱৰ পৃথিৱী'ত স্পষ্ট হয়— মহাজনৰ আঘাত, আত্মাত দিয়া আঘাত। —এই চিনেমাখন সঞ্জীৱ হাজৰিকাৰ প্ৰথম পৰিচালনা। চিনেমাখনৰ স্পৰ্শ কৰা দিশটো হ'ল পৰিচালনা শৈলী। গল্প কোৱাৰ চিনেমেটিক গণিত আছিল --গতি + বিনোদন। গতি-বিনোদনৰ সহায়ত ‘গভীৰ বিষয়বস্তু’ ৰূপালী গল্পলৈ ৰূপান্তৰ কৰিছে। ১০৭ মিনিট দৈৰ্ঘৰ চিনেমা খন চিত্ৰগৃহলৈ আহিছিল ৩ চেপ্তেম্বৰ ১৯৯৩ -ত।
শুনা-পঢ়া, দূৰৰ পৰা কৰা অনুভৱেৰে মানুহে আন এজন মানুহক এটা "ইমেজ"ত বন্দী কৰি লয়। বিশেষকৈ সৃষ্টি কৰ্মত জড়িত সকলৰ, "জনপ্ৰিয় লোক"ৰ। আমাৰ অনুভৱত সঞ্জীৱ হাজৰিকা "ছিৰিয়াছ মানুহ", ধৰণা কৰিছিলোঁ --"চিৰিয়াছ মানুহ" জনে আধা পোহৰ, আধা ছাঁত সমস্যাৰ হেচাত পোন হব নোৱাৰা "চৰিত্ৰ" কেইটা মানে মন্থৰ গতিত অভিনয় কৰা "আৰ্ট চিনেমা" এখন নিৰ্মাণ কৰিব! তেনে ধাৰণা লৈয়ে চিনেমা খন চাইছিলোঁ। চোৱাৰ সময়ত আমি আচৰিত হৈছিলো--, চিনেচমকত। 
--সেই চিনেচমক লৈ ফুৰা সময়তে এদিন লগ পাইছিলোঁ সঞ্জিৱ হাজৰিকাক। ৰবীন্দ্ৰ ভৱন নে ভাস্কৰ নাট্যমন্দিৰৰ সন্মুখত। তপনদা (লেখক-অভিনেতা তপন দাস), বিদ্যুৎদা (অভিনেতা-পৰিচালক বিদ্যুৎ চক্ৰৱৰ্তী)ৰ সৈতে কথা পাতি আছিলোঁ। ("সাংবাদিকতা" কৰিম বুলি তেতিয়া গুৱাহাটীলৈ আহিছিলোহে! এখন সাপ্তাহিক কাকতৰ সাংস্কৃতিক পৃষ্ঠাত লিখা আৰু লে-আউট কৰাৰ কাম পাইছিলোঁ।) যিমান দূৰ মনত পৰে এখন নাটকৰ অপেক্ষাত আছিলো, সেইদিনা। সঞ্জীৱ হাজৰিকাইও সম্বৱতঃ নাটক খন চাবলৈ আহিছিল। চিনেমা খনৰ প্ৰসংগত কথা পাতিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলো। বিশেষ গুৰুত্ব দিয়া যেন নালাগিল। তাৰ পাছত, দ্বিতীয়বাৰ লগ পাইছিলো ২০০৩ চনতহে।  লগ পোৱা নাছিলোঁ মাজৰ এই সময় চোৱা মোৰ কৰ্মস্থান মুম্বাই আছিল বাবে। এই সময় চোৱাত সঞ্জীৱ হাজৰিকাৰ পৰিচালনাৰে নিৰ্মাণ হৈছিল আৰু দুখন চিনেমা-- "মীমাংসা" (১৯৯৪) আৰু "মৎস্যগন্ধা" (২০০০)। আৰু শেহতীয়া পৰিচালনা "বকুল ফুলৰ দৰে" (সম্পূৰ্ণ হৈছে ২০২২ -ত, চিত্ৰগৃহলৈ অহা নাই।) 
দেখা যায় সঞ্জীৱ হাজৰিকাৰ চিনেমা কেইখনৰ চিত্ৰনাট্যৰ শিপা "সাহিত্য" (গল্প বা উপন্যাস)। "সাহিত্যের চলচ্চিত্রায়ন" (Filming of literature) প্ৰসংগত বিশেষ ভাবে চৰ্চা হৈছে "পথেৰ পাঁচালী"ৰ সফলতাৰ পাছত। "যি সকল পৰিচালে ভাবে চিনেমাৰ আত্মা গল্প আৰু বিষয়বস্তু, সেই সকল পৰিচালকৰ প্ৰথম পছন্দ উন্নত মানৰ গল্প বা উপন্যাস, দ্বিতীয় পছন্দ উন্নত মানৰ নাটক।" (আজছা চিত্ৰপট/ অজয় মাহ্‌ত্ৰে) গতিকে আমি কব পাৰো নেকি-- সঞ্জীৱ হাজৰিকাৰ চিন্তাতো গল্প আৰু বিষয়বস্তু চিনেমাৰ আত্মা! "হলধৰ" (৩৯তম ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা প্ৰাপ্ত, পৰিচালকৰ প্ৰথম চিনেমাৰ শিতানৰ"ইন্দিৰা গান্ধী বঁটা") "মীমাংসা", "মৎস্যগন্ধা", "বকুল ফুলৰ দৰে" ক্ৰমে অপূৰ্ব শৰ্মা, নিৰুপমা বৰগোহাঞি, হোমেন বৰগোহাঞি, মৃণাল কলিতাৰ "সাহিত্য"।
 এই খিনিতে উল্লেখ কৰিব পাৰি পুলক গগৈ, ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়াৰ সৈতে চিনেমা পৰিচালনাৰ কাম কৰিছিল (পৰিচালনাত সহায় কৰিছিল) সঞ্জীৱ হাজৰিকাই। এই দুগৰাকী পৰিচালকৰো চিত্ৰনাট্যৰ শিপা আছিল-- সাহিত্য। (আৰু আছে। wait😊 )


মন্তব্যসমূহ

Other posts

চিনেবোদ্ধা, চিনেযোদ্ধা আৰু অসমীয়া 'চিনেমা নোচোৱা' সীমান্ত শেখৰ /২

উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? ৰাজ্যৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ চিনেমাৰ অনুভৱ থকা এই নাম কেইটা উদাহৰণ মাত্ৰ। 'চিনেমা' জনা ( নিৰ্মাণ, বজাৰ, মহোৎসৱ ইত্যাদিৰ দখল থকা) লোকৰ আকাল অসমত আছে বুলি নাভাবো। এই কথা স্পষ্ট 'অসমীয়া চিনেমা'ৰ 'উন্নয়ন'ৰ বাবে অসমীয়া চিনেমাৰ লগতে 'দেশ-বিদেশৰ চিনেমা' জানিব লগিব। অধ্যয়ণ কৰিব লাগিব অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে।  ( যদি অধ্যক্ষ গৰাকীৰ কাম কেৱল চহী কৰা, তেতিয়া হ'লে বেলেগ কথা! তেতিয়া আমি জানিব বিছাৰিম-- অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে কাৰ নিৰ্দেশত চহী কৰে?) চৰ্চ হৈছে --অধ্যক্ষৰ আসনত বহুওৱা সীমান্ত শেখৰে কোনোবা ইণ্টাৰভিউত হেনো কৈছিল অসমীয়া চিনেমা নাচাওঁ বুলি! যদি এয়া সত্য, স্বাভাবিকতে কব লাগিব --অসমীয়া চিনেমা নোচোৱা অধ্যক্ষ এগৰাকীৰ নেতৃত্বত অসমীয়া চিনেমাৰ উত...

ভূপেন হাজৰিকা, চিনেমা আৰু চিনেমাৰ জাল /৯

Bhupen Hazarika "এৰা বাটৰ সুৰ"-এ চিনে অভিজ্ঞতা দিলে ভূপেন হাজৰিকাক। চিত্ৰৰসিকে ভাল পালে, চিনেমা আলোচকেও প্ৰশংসা কৰিলে-- সেয়াই আছিল প্ৰথম চিনেকৰ্মৰ সুখ। দুখ-- ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাৰ "সুখ" আশা কৰিছিল, নাপালে। নপোৱাৰ বাবে আছৰিত হৈছিল, চিনেমা খনৰ দৰ্শক হোৱা চিনেমা আলোচক সকলো। কলিকতাৰ আলোচক সকলৰ ওচৰত ভৃপেন হাজৰিকাই নিজৰ মনৰ চিনেসুখ প্ৰকাশ কৰিছিল এনেদৰে-- "ছবি ভাল পোৱা সকলে ভাল পাইছে, আপোনালোকে ভাল পাইছে। আপোনালোকৰ ভাল পোৱাই মোৰ সুখ বঢ়াইছে। আৰু ছবি কৰিবলৈ সাহস দিছে। আৰু ছবি কৰিম। 'এৰা বাটৰ সুৰ'ৰ দৰে নহয়, কিছু বেলেগ। 'এৰা বাটৰ সুৰ'-এ শিকালে, যি শিকালে সেই খিনিৰে বেলেগ কৰিম।" (উৎস: চিত্ৰবাণী, সম্পাদক: গৌৰ চট্টোপধ্যায়) প্ৰথম পৰিচালনাৰ প্ৰায় ৪ বছৰ পাছত হাতত ল'লে দ্বিতীয় খন অসমীয়া চিনেমাৰ কাম। ("মোৰ মগজুত খেলালে, মই এখন অসমীয়া ছবি কৰিম। কিন্তু মই কিন্তু নলওঁ। 'এৰাবাটৰ সুৰখন পৰীক্ষামূলক আছিল, কাহিনী নাছিল। গতিশীল সমূহ এটাই বুটলি লোৱা অভিজ্ঞতাখিনিয়েই 'এৰাবাটৰ সুৰ। এইবাৰ মই ক্লাছিক বস্তু, এটা লোৱাৰ কথা ভাবিলোঁ, যিটো গাঁৱ...

গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে?

assamese singer by: Utpal Mena মহাশ্বেতাই গাইছিল-- "অস্ত আকাশৰে সপোন ৰহণ সানি ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী। বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়..." মঞ্চলৈ উঠি আহিয়ে স্বনামধন্য ভাৰতীয় সৰোদবাদক তথা শাস্ত্রীয় সঙ্গীতজ্ঞ আমজাদ আলী খানে কৈছিল, মহাশ্বেতা গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে? শুনাইছিল। তন্ময় হৈ শুনিছিল সংগীত নক্ষত্ৰই। ২৪ ছেপ্টেম্বৰ। নতুন দিল্লীৰ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ ভৱনত মোৰ ভূপেন হাজৰিকা প্ৰকল্পৰ দ্বিতীয় খণ্ড "Bhupen Hazarika Volume II"  উন্মোচন কৰিছিল সংগীত নক্ষত্ৰ আমজাদ আলী খানে। এই অনুষ্ঠান মুকলি কৰা হৈছিল মহাশ্বেতাই গোৱা "ভূপেন্দ্ৰ সংগীত"টোৰে।  এই যে গীতটো গাইছিল তাৰ আগলৈকে মহাশ্বেতা নামৰ গায়িকা গৰাকীক আমিয়ো জনা নাছিলোঁ। শুনিছিলো মাত্ৰ। ইউটিউবত। কিন্তু ইমান সুন্দৰ সাংগীতিক অনুভৱ কৰা নাছিলোঁ, মঞ্চত "অস্ত আকাশৰে সপোন..." শুনাৰ আগলৈকে। ১৯৫৮ চনতে সুধাকণ্ঠই শব্দ-সুৰেৰে ৰচনা কৰা এই গীতত আকৌ এবাৰ অনুভৱ কৰিছিলোঁ "লুইতৰ অস্ত ৰবিৰ সৌন্দৰ্য", "দুয়ো পাৰে কত মানুহ, কত যে ইতিহাস", "জীৱনৰে দিগন্ত অপাৰ" ইত্যাদি। পাছত মহাশ্বেতাক সুধিছিলোঁ--...

The Seventh String

" The Seventh String by: Utpal Mena "The Seventh String" (দ্যা চেভেন্থ ষ্ট্ৰিং) --নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ চিনেকৰ্ম। চিনেমা খনৰ লেখক বৰ্ষা বাহাৰ। নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ তনয়া বৰ্ষা বাহাৰে ইংৰাজিত লিখা এটা চুটি গল্প চিনেমা খনৰ শিপা। --চিনেমা খনত লেখক বৰ্ষা বাহাৰ এটা "চৰিত্ৰ'লৈ ৰূপান্তৰ হৈছে, যিটো "চৰিত্ৰ" (নিষ্ঠা কাশ্যপ) চিনেমা খনৰ মূল বিন্দু, যিটো বিন্দুৰ সৰল ৰৈখিক গতিয়ে আকাৰ দিছে এটা কাহিনীৰ। "বাস্তৱবাদ"ৰ ওচৰৰ কাহিনী, বাস্তৱ অভিনয় (realistic acting) -ৰে নিৰ্মাণ কৰা ৰূপালী গল্পৰ। শীৰ্ষ বিন্দু (climax)-ৰ পৰা গতি কৰিছে নিষ্ঠা কাশ্যপ বিন্দুটো। নিষ্ঠাই মৃত্যু বিচাৰিছে। হাতৰ শিৰা কাটি চৰম সিদ্ধান্ত লোৱাৰ চেষ্টা নিষ্ঠাৰ। এই প্ৰথম বিন্দুটো পৰিচালকে ঠিয় কৰাইছে কেমেৰাৰ ভাষাৰে। কাট কাট-- কেইটা মান শ্বটেৰে। চিনেমেটিক কাৰবাৰত --উত্তেজনা। দৰ্শকক ভাবিবলৈ সময় দিয়া নাই। উত্তেজনাৰ মাজত সোমাবলৈ বাধ্য-- দৰ্শক। আৰু যেতিয়া দৰ্শক উত্তেজনাৰ পৰা মুক্ত হৈছে কাহিনীয়ে আকাৰ লৈ গতি কৰিছে। কাহিনীয়ে দৰ্শকক বন্দী কৰিছে। --ৰূপালী গল্পটো আৰম্ভ হৈছে মুম্বাইত। লো...