সরাসরি প্রধান সামগ্রীতে চলে যান

মমতাৰ চিঠি


"মমতাৰ চিঠি" চালোঁ।
কবিতাৰ চিনেমা! 
হেম বৰুৱাৰ "মমতাৰ চিঠি"ৰ আধাৰত চিত্ৰনাট্য লিখি চিনেমাৰ ৰূপ দিছে নাট্যকৰ্মী নিৰ্মল দাসে। 
চোৱাৰ পাছত আমাৰ অনুভৱ: "মমতাৰ চিঠি" কবিতা চিনেমা (চিনেমাৰ এটা উপশৈলী-- কবিতা চিনেমা) নহয়। এখন কাহিনী কেন্দ্ৰীক চিনেমা। মূল কবিতাটোৰ সৈতে নিৰ্মাণ কৰি লোৱা গল্প এটাৰ চিনেমেটিক খেল খেলিছে, পৰিপাটি flashback
 প্ৰয়োগেৰে। (অসমীয়া চিনেমাত ফ্লেচবেকৰ এনে পৰিপাটি, সু-গাণিতিক  প্ৰয়োগ আজিলৈকে হোৱা নাই বুলি ক'ব পাৰি।"মমতাৰ চিঠি"ৰ পূৰ্বে ড°ভৱেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াই "সাৰথি"ত প্ৰয়োগ কৰা পৰিপাটি ফ্লেছবেক মনলৈ আহে। "মমতাৰ চিঠি"ৰ ফ্লেছবেক প্ৰয়োগ "ইজাজত", "ৰং দে বাসন্তী" ৰ পৰ্যায়ৰ বুলি মুকলি মনেৰে ক'ব পাৰি। এই ফ্লেছবেকৰ সু-প্ৰয়োগৰ বাবে পৰিচালকৰ লগতে চিনেমা খনৰ সম্পাদক প্ৰতীম খাউণ্ডক প্ৰশংসা কৰিম।) কেমেৰাৰ ভাষাক গুৰুত্ব দি আগবঢ়াই নিয়া ৰূপালী গল্পটোৰ গতি মসৃন; (প্ৰথমটো শ্বটৰে পৰা চুই যোৱা কেমেৰাৰ ভাষা, সু-চিনেচিন্তাৰ শ্বট নিৰ্বাচন আৰু গাণিতিক প্ৰয়োগৰ বাবে পৰিচালকৰ লগতে প্ৰশংসা কৰিম cinematographer প্ৰদীপ দৈমাৰীক।)
 কিন্তু যেতিয়াই সাহিত্যৰ ভাষাক গুৰুত্ব দি ছিকুৱেন্স ৰচনা কৰিছে, তেতিয়াই উজুটি খাইছে। আৰু সাহিত্য কেন্দ্ৰীক ছিকুৱেন্সতে গল্পটো "canned theatre" -ত বন্দী হৈছে। আমি যদি এনেদৰেও ব্যাখ্যা কৰোঁ-- নাটকৰ মানুহ নিৰ্মল দাসে চৰিত্ৰ নিৰ্মাণ, অভিনয়ত "মঞ্চ নাটক"ৰ আঁতৰত থাকিব খোজা নাই, তেতিয়া ক'ব লাগিব এয়া "cinema lacking"। 
কবিতাৰ ৰূপালী গল্প বা চিনেচিন্তা নতুন কথা নহয়। কবিতাৰ চিনেমা প্ৰসংগ ওলালে মনলৈ আহে-- Winter Days (২০০৩, জাপান), The Wind Will Carry Us (১৯৯৯, ইৰাণ), The White Cliffs of Dover (১৯৪৪, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ), War-Gods of the Deep (১৯৬৫, আমেৰিকা) আদি।
সম্ভৱতঃ কবিতাক চিনেমা আকাৰ দিয়া প্ৰথম খন ভাৰতীয় "ৰামানন"। মালয়ালম ভাষাৰ চিনেমা। চিত্ৰগৃহলৈ আহিছিল ১৯৬৭ চনত। চাঙ্গামপুঝা কৃষ্ণ পিল্লাইৰ একে নামৰ কবিতাৰ আধাৰত চিত্ৰনাট্য লিখিছিল চিনেমা খনৰ প্ৰযোজক-পৰিচালক ডি এম  পোট্টেক্কটে। ব্যৱসায়িক দিশত সফল হোৱা নাছিল সংগীত প্ৰধান  (romantic musical) এই চিনেমা খন। চৰ্চালৈ আহিছিল অভিনয় আৰু কেমেৰাৰ কামৰ বাবে।
--আন এখন ভাৰতীয় চিনেমা "পদ্মাৱত" (সঞ্চয় লীলা ভাঞ্চালীৰ পৰিচালনা) -ৰ চিত্ৰনাট্য ৰচনা (সঞ্জয় লীলা ভাঞ্চালী আৰু প্রকাশ কাপাডিয়াই) কৰিছিল ছূফী   কবি মালিক মুহাম্মদ জায়চীৰ একে নামৰ মহাকাব্যিক কবিতাৰ আধাৰত। 
-- "মমতাৰ চিঠি"  ডি এম  পোট্টেক্কটেৰ "ৰামানন"ৰ দৰে romantic musical বুলি ক'ব পাৰি। চিনেমা খনত দুবাৰ ব্যৱহাৰ কৰা (জুবিন গাৰ্গ আৰু তৰালি শৰ্মাৰ একক কণ্ঠত) "আহিবানে জোনাক হৈ, মৰমৰ সুৰ বোৰ হৈ, দুখৰ ঘৰত মোৰ, সংগী হ'বলৈ, উদাসী মনে মোৰ
অশ্ৰু টুকে, তোমাক পাবলৈ..." (সংগীত: ৰাজীৱ নাথ
সুৰ: নিৰূপ দাস। কথা: নিৰ্মল দাস।) গীতটো অলংকাৰৰ লগতে ৰূপালী গল্পটোৰ অংগ হৈছে। গল্প কৈছে। পৰিবেশ নিৰ্মাণতো সহায় কৰিছে। (এই গীতটোৰ লগতে চিনেমা খনত ব্যৱহাৰ কৰা আন কেইটা গীতৰো চিত্ৰায়ণ আৰু প্ৰয়োগ পৰিপাটি।)
সংগীত পৰিচালকৰ লগতে পৰিচালকক "মমতাৰ চিঠি" ৰূপালী গল্পটো নিৰ্মাণত চিত্ৰগ্ৰহণকাৰী (প্ৰদীপ দৈমাৰী), আৱহ সংগীতে (তৰালি শৰ্মা) সহায় কৰাৰ বিপৰীতে "আভিনয়ে" (মূল চৰিত্ৰ মমতা আৰু মৰমৰক realistic acting -ৰ ওচৰত থাকি ক্ৰমে গীতাঞ্জলী শইকীয়া, গুঞ্জন ভৰদ্বাজে "চৰিত্ৰ" নিৰ্মাণত সহায় কৰিছে যদিও) সহায় কৰিব নোৱাৰিলে। সহায় কৰিব নোৱাৰিলে চিত্ৰনাট্যই। "চিত্ৰনাট্যকাৰ নিৰ্মল দাস"-এ "পৰিচালক নিৰ্মল দাস"ক কেমেৰাৰ ভাষা প্ৰয়োগৰ পূৰ্ণ সুযোগ দিলে, বিপৰীতে ভূগোল আৰু ইতিহাস স্পষ্ট কৰাৰ সুযোগ নিদিলে। সুযোগ নহয়, "ইতিহাস"ত মনেই নিদিলে চিত্ৰনাট্যকাৰে। এই যে মন নিদিলে, ইয়াৰ বাবে চিত্ৰনাট্যকাৰৰ লগতে পৰিচালককো দোষ দিম। (ব্যখ্যাৰ প্ৰয়োজন আছে জানো-- "ইতিহাস"ত মন নিদিয়া বাবে কাহিনীৰ বিশ্বাসযোগ্যতা কমিছে, বিশেষকৈ WhatsApp যুগৰ দৰ্শকৰ ওচৰত।)

চিনেমা খন চোৱাৰ পাছত আমাক আমনি দিয়া প্ৰথম দিশটো হ'ল-- পৰিচালকে অভিনেতা-অভিনেত্ৰী নিৰ্বাচন আৰু চৰিত্ৰ নিৰ্মাণত আৰু পৰিশ্ৰম কৰিব লাগিছিল। কেইবাটাও ছিকুৱেন্সে সৌন্দৰ্য হেৰুৱালে নাটকীয়, অতিনাটকীয় অভিনয়ৰ বাবে। ইয়াৰ মাজতে চৰিত্ৰানুযায়ী ভাল অভিনয় কৰিছে (যদিওবা নাট্যাভিনয়ৰ পৰা মুক্ত নহয়।) ৰীনা বৰা, মল্লিকা শৰ্মা,

ভাৰ্গৱ কটকীৰ লগতে কিশোৰ মমতা-মৰম আৰু মমতাৰ পিতৃৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰা অভিনেতা গৰাকীয়ে। অভিনয়ৰ দৰে "নাটক"ৰ পৰা মুক্ত নহয় সংলাপ আৰু সংলাপ প্ৰক্ষেপণো।

 --এই চিনেত্ৰুটিৰ পাছতো আমি এনেদৰ ক'ম: কাহিনীৰ বাবে চিনেমা চোৱা দৰ্শকক "মমতাৰ চিঠি"য়ে হয়তো হতাশ নকৰে। চিনেমাা খনৰ প্ৰচাৰ পৰিকল্পনা চিনেমা খনৰ বিষয়বস্তু মনত ৰাখি কৰা হ'লে স্থানীয় বজাৰত ব্যৱসায় (Box office Collection) আৰু কিছু উন্নত হ'ল হেতেন। আৰু ক'ম নিৰ্মল দাসৰ পৰা আগলৈ উচ্চমানৰ চিনেমা আশা কৰিব পাৰো।

শেষত:

পৰিচালক নিৰ্মল দাসে কবিতাক চিনেমা ৰূপ দিয়াৰ "পৰীক্ষা"ত সফল হৈছে। 

পৰিচালক গৰাকীয়ে "চিনেমাৰ বাবে চিনেম"((cinema for cinema) নিৰ্মাণ নকৰি , দৰ্শকৰ (বজাৰৰ) বাবে চিনেমা খন নিৰ্মাণ কৰিছে। পৰিচালকৰ সফলতা-- দৰ্শকৰ বাবে চিনেমা নিৰ্মান কৰিও "চিনেশিল্পৰ বাবে চিনেকৰ্ম"ৰ ওচৰতে আছে।


মন্তব্যসমূহ

Other posts

চিনেবোদ্ধা, চিনেযোদ্ধা আৰু অসমীয়া 'চিনেমা নোচোৱা' সীমান্ত শেখৰ /২

উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? ৰাজ্যৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ চিনেমাৰ অনুভৱ থকা এই নাম কেইটা উদাহৰণ মাত্ৰ। 'চিনেমা' জনা ( নিৰ্মাণ, বজাৰ, মহোৎসৱ ইত্যাদিৰ দখল থকা) লোকৰ আকাল অসমত আছে বুলি নাভাবো। এই কথা স্পষ্ট 'অসমীয়া চিনেমা'ৰ 'উন্নয়ন'ৰ বাবে অসমীয়া চিনেমাৰ লগতে 'দেশ-বিদেশৰ চিনেমা' জানিব লগিব। অধ্যয়ণ কৰিব লাগিব অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে।  ( যদি অধ্যক্ষ গৰাকীৰ কাম কেৱল চহী কৰা, তেতিয়া হ'লে বেলেগ কথা! তেতিয়া আমি জানিব বিছাৰিম-- অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে কাৰ নিৰ্দেশত চহী কৰে?) চৰ্চ হৈছে --অধ্যক্ষৰ আসনত বহুওৱা সীমান্ত শেখৰে কোনোবা ইণ্টাৰভিউত হেনো কৈছিল অসমীয়া চিনেমা নাচাওঁ বুলি! যদি এয়া সত্য, স্বাভাবিকতে কব লাগিব --অসমীয়া চিনেমা নোচোৱা অধ্যক্ষ এগৰাকীৰ নেতৃত্বত অসমীয়া চিনেমাৰ উত...

ভূপেন হাজৰিকা, চিনেমা আৰু চিনেমাৰ জাল /৯

Bhupen Hazarika "এৰা বাটৰ সুৰ"-এ চিনে অভিজ্ঞতা দিলে ভূপেন হাজৰিকাক। চিত্ৰৰসিকে ভাল পালে, চিনেমা আলোচকেও প্ৰশংসা কৰিলে-- সেয়াই আছিল প্ৰথম চিনেকৰ্মৰ সুখ। দুখ-- ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাৰ "সুখ" আশা কৰিছিল, নাপালে। নপোৱাৰ বাবে আছৰিত হৈছিল, চিনেমা খনৰ দৰ্শক হোৱা চিনেমা আলোচক সকলো। কলিকতাৰ আলোচক সকলৰ ওচৰত ভৃপেন হাজৰিকাই নিজৰ মনৰ চিনেসুখ প্ৰকাশ কৰিছিল এনেদৰে-- "ছবি ভাল পোৱা সকলে ভাল পাইছে, আপোনালোকে ভাল পাইছে। আপোনালোকৰ ভাল পোৱাই মোৰ সুখ বঢ়াইছে। আৰু ছবি কৰিবলৈ সাহস দিছে। আৰু ছবি কৰিম। 'এৰা বাটৰ সুৰ'ৰ দৰে নহয়, কিছু বেলেগ। 'এৰা বাটৰ সুৰ'-এ শিকালে, যি শিকালে সেই খিনিৰে বেলেগ কৰিম।" (উৎস: চিত্ৰবাণী, সম্পাদক: গৌৰ চট্টোপধ্যায়) প্ৰথম পৰিচালনাৰ প্ৰায় ৪ বছৰ পাছত হাতত ল'লে দ্বিতীয় খন অসমীয়া চিনেমাৰ কাম। ("মোৰ মগজুত খেলালে, মই এখন অসমীয়া ছবি কৰিম। কিন্তু মই কিন্তু নলওঁ। 'এৰাবাটৰ সুৰখন পৰীক্ষামূলক আছিল, কাহিনী নাছিল। গতিশীল সমূহ এটাই বুটলি লোৱা অভিজ্ঞতাখিনিয়েই 'এৰাবাটৰ সুৰ। এইবাৰ মই ক্লাছিক বস্তু, এটা লোৱাৰ কথা ভাবিলোঁ, যিটো গাঁৱ...

গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে?

assamese singer by: Utpal Mena মহাশ্বেতাই গাইছিল-- "অস্ত আকাশৰে সপোন ৰহণ সানি ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী। বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়..." মঞ্চলৈ উঠি আহিয়ে স্বনামধন্য ভাৰতীয় সৰোদবাদক তথা শাস্ত্রীয় সঙ্গীতজ্ঞ আমজাদ আলী খানে কৈছিল, মহাশ্বেতা গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে? শুনাইছিল। তন্ময় হৈ শুনিছিল সংগীত নক্ষত্ৰই। ২৪ ছেপ্টেম্বৰ। নতুন দিল্লীৰ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ ভৱনত মোৰ ভূপেন হাজৰিকা প্ৰকল্পৰ দ্বিতীয় খণ্ড "Bhupen Hazarika Volume II"  উন্মোচন কৰিছিল সংগীত নক্ষত্ৰ আমজাদ আলী খানে। এই অনুষ্ঠান মুকলি কৰা হৈছিল মহাশ্বেতাই গোৱা "ভূপেন্দ্ৰ সংগীত"টোৰে।  এই যে গীতটো গাইছিল তাৰ আগলৈকে মহাশ্বেতা নামৰ গায়িকা গৰাকীক আমিয়ো জনা নাছিলোঁ। শুনিছিলো মাত্ৰ। ইউটিউবত। কিন্তু ইমান সুন্দৰ সাংগীতিক অনুভৱ কৰা নাছিলোঁ, মঞ্চত "অস্ত আকাশৰে সপোন..." শুনাৰ আগলৈকে। ১৯৫৮ চনতে সুধাকণ্ঠই শব্দ-সুৰেৰে ৰচনা কৰা এই গীতত আকৌ এবাৰ অনুভৱ কৰিছিলোঁ "লুইতৰ অস্ত ৰবিৰ সৌন্দৰ্য", "দুয়ো পাৰে কত মানুহ, কত যে ইতিহাস", "জীৱনৰে দিগন্ত অপাৰ" ইত্যাদি। পাছত মহাশ্বেতাক সুধিছিলোঁ--...

The Seventh String

" The Seventh String by: Utpal Mena "The Seventh String" (দ্যা চেভেন্থ ষ্ট্ৰিং) --নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ চিনেকৰ্ম। চিনেমা খনৰ লেখক বৰ্ষা বাহাৰ। নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ তনয়া বৰ্ষা বাহাৰে ইংৰাজিত লিখা এটা চুটি গল্প চিনেমা খনৰ শিপা। --চিনেমা খনত লেখক বৰ্ষা বাহাৰ এটা "চৰিত্ৰ'লৈ ৰূপান্তৰ হৈছে, যিটো "চৰিত্ৰ" (নিষ্ঠা কাশ্যপ) চিনেমা খনৰ মূল বিন্দু, যিটো বিন্দুৰ সৰল ৰৈখিক গতিয়ে আকাৰ দিছে এটা কাহিনীৰ। "বাস্তৱবাদ"ৰ ওচৰৰ কাহিনী, বাস্তৱ অভিনয় (realistic acting) -ৰে নিৰ্মাণ কৰা ৰূপালী গল্পৰ। শীৰ্ষ বিন্দু (climax)-ৰ পৰা গতি কৰিছে নিষ্ঠা কাশ্যপ বিন্দুটো। নিষ্ঠাই মৃত্যু বিচাৰিছে। হাতৰ শিৰা কাটি চৰম সিদ্ধান্ত লোৱাৰ চেষ্টা নিষ্ঠাৰ। এই প্ৰথম বিন্দুটো পৰিচালকে ঠিয় কৰাইছে কেমেৰাৰ ভাষাৰে। কাট কাট-- কেইটা মান শ্বটেৰে। চিনেমেটিক কাৰবাৰত --উত্তেজনা। দৰ্শকক ভাবিবলৈ সময় দিয়া নাই। উত্তেজনাৰ মাজত সোমাবলৈ বাধ্য-- দৰ্শক। আৰু যেতিয়া দৰ্শক উত্তেজনাৰ পৰা মুক্ত হৈছে কাহিনীয়ে আকাৰ লৈ গতি কৰিছে। কাহিনীয়ে দৰ্শকক বন্দী কৰিছে। --ৰূপালী গল্পটো আৰম্ভ হৈছে মুম্বাইত। লো...