সরাসরি প্রধান সামগ্রীতে চলে যান

কুঁহিপাঠ, কুকি আৰু জিয়া

 "কুঁহিপাঠ-মানুহ হোৱাৰ প্ৰথম খোজ"। প্ৰশান্ত কলিতাৰ পৰিচালনা। নৱজ্যোতি বৰদলৈৰ প্ৰযোজনা। দক্ষিণ কামৰূপৰ কথিত ভাষা আৰু সেই অঞ্চলৰ পৰম্পৰাগত সংগীত চিনেমা খনৰ প্ৰধান শব্দ সৌন্দৰ্য।  চিনেমা খনৰ বিষয়বস্তু-- শিক্ষা। 
শিক্ষাৰ প্ৰথম খোজ-- "কুঁহিপাঠ" (আমাৰ, আজিৰ তাৰিখতো বহুতৰে প্ৰথম শিক্ষাৰ আদিপাঠ-- কুঁহিপাঠ।)
পৰিচালকে যতীন খনিকৰক লৈ এটা চৰিত্ৰ নিৰ্মাণ কৰিছে। নাম এটা নিশ্চয় আছে; কিন্তু সকলোৱে শিল্পী বুলি মাতে। সংগীত ভাল পোৱা "শিল্পী"য়ে সকলোকে বুজাবলৈ চেষ্টা কৰে-- শিক্ষা সুস্থ সমাজৰ বুনিয়াদ। সৰল মনৰ "শিল্পী"ৰ মনত বৈ থাকে "কুঁহিপাঠ"। "শিল্পী"য়ে "কুঁহিপাঠ" বোৱাই দিয়ে তিনি শিশু শ্ৰমিকৰ মনলৈ। 
পৰিচালকৰ কাহিনীৰ কেন্দ্ৰবিন্দু "শিল্পী" নৈপৰীয়া। মাছৰীয়া। আৰু কেইবাটাও পৰিয়ালৰ দৰে দক্ষিণ কামৰূপ কলহী নৈ খনৰ ওপৰতে নিৰ্ভৰ কৰি "শিল্পী"ৰ জীৱন যাত্ৰা। নৈপৰীয়া এই মানুহ খিনিৰ জীৱন আগৰ দৰে হৈ থকা নাই, নদীৰ পানী অস্বাভাৱিক গতিত কমিছে, মাছ কমি আহিছে। "শিল্পী"ৰ মুখত দিয়া কেইটা মান সংলাপেৰে প্ৰাকৃতিক বিপৰ্যয়ৰ ছবি খন স্পষ্ট কৰি দিছে। নিজৰ পেটৰ বাবে, পৰিয়ালৰ পেটৰ বাবে "শিল্পী"য়ে শিহুৰ মুখৰ মাছ কাঢ়ে। এয়া "শিল্পী"ৰ বাবে ক্ষোভ।
 শিহু কেইটা আছে নে! সিহতে খাবলৈ মাছ পাইনে! --সেই কথাও চিন্তা কৰে "শিল্পী"য়ে। "শিল্পী"ৰ চিন্তাৰে পৰিচালকে কাহিনত গুঠি যায় শিক্ষা, প্ৰকৃতি, সমাজৰ বিভিন্ন সমস্যা।
--আহিছোঁ যতীন খনিকৰৰ অভিনয় প্ৰসংগলৈ। অভিনয় চিনেমেটিক। বাস্তৱিক চৰিত্ৰ নিৰ্মাণত পৰিচালকক সহায় কৰিছে। সমাজৰ ওচৰৰ "চৰিত্ৰ" হৈছে। কিন্তু সংলাপ প্ৰক্ষেপন "melodrama" মুক্ত নহয়। এই "চিনে দোষ"ৰ পাছতো যতীন খনিকৰৰ অভিনয়ে চুই গৈছে। দৰ্শকক চুই যোৱা অভিনয় অনুৰূপা ডেকাৰজাৰো। প্ৰতিটো চৰিত্ৰৰ কথা মনত ৰাখি ক'ব পাৰি-- "চৰিত্ৰ নিৰ্মাণ"ত পৰিচালক সফল।
--চিনেমা খনৰ চুই যোৱা প্ৰথমটো  দিশ কাহিনীৰ গতিত ব্যৱহাৰ কৰা পৰম্পৰাগত সংগীত। পৰম্পৰাগত গীতে কাহিনীক গতি দিছে, কাহিনীৰ পৰিবেশ নিৰ্মাণত সহায় কৰিছে। জেজেৰা পাৰ্টি , মহোহো, বিহু আদিৰ প্ৰয়োগ, কাহিনীৰ গতিত ৰূপালী সৌন্দৰ্যলৈ ৰূপান্তৰ চিনেমা খনৰ ইতিবাচক দিশ। --এই সকলো সামৰি পৰিচালকক মুকলি মনেৰে প্ৰশংসা কৰিব পাৰিলো হেতেন যদিহে পৰিবেশ নিৰ্মাণৰ দৰে পৰিচালকে কাহিনী নিৰ্মাণ-গতিত গুৰুত্ব দিলে হেতেন।
 
 (২)

কুকি-- ৰূপালী গল্পটোৰ প্ৰথমটো বিন্দু। বিন্দুটোৰ সৰল ৰৈখিক গতি। গতিত আন কেইবাটাও বিন্দুক মসৃন স্পৰ্শ।
ৰূপালী গল্পটোৰ নাম-- "কুকি" (kooki)। হিন্দী ভাষাৰ চিনেমা (কেইটা মান অসমীয়া সংলাপ প্ৰয়োগ কৰিছে যদিও কাহিনীক গতি দিছে 'হিন্দী সাহিত্যৰ ভাষা' আৰু কেমেৰাৰ ভাষাই। জ্ঞান গৌতমে চিত্ৰগ্ৰহণ কৰা চিনেমা খনৰ ছিকুৱেন্স নিৰ্মাণ পৰিপাটি। ছিকুৱেন্সৰ গতিত চিনে-গাণিতিক প্ৰয়োগ সুপৰিকল্পিত। কাহিনীৰ গতিত সাহিত্যৰ ভাষাক গুৰুত্ব দিছে; কিন্তু কোনো এটা ছিকুৱেন্সতে কেমেৰাৰ ভাষাক সাহিত্যৰ ভাষাৰ বহতীয়া হব দিয়া নাই পৰিচালক প্ৰণৱ জে ডেকাই। (পৰিচালক ডেকাই ড॰ জোনমণি দেৱী খাউণ্ডৰ পৰিকল্পনাৰে ‘কুকি’ৰ কাহিনী-চিত্ৰনাট্য তথা সংলাপো ৰচনা কৰিছে।) --এই যে বহতীয়া হব দিয়া নাই, ইয়াতেই পৰিচালকৰ চিনে শক্তি, পৰিস্কাৰ চিনেচিন্তা (পৰিচালনা কেন্দ্ৰীক) স্পষ্ট। চিনেমা খনৰ বিষয়বস্তু কেন্দ্ৰীক চিনেচিন্তা-- বাস্তৱ, বুদ্ধিদীপ্ত।
--চিনেমা খনৰ সৌন্দৰ্য প্ৰসঙ্গ চৰ্চালৈ আনিলে উল্লেখ কৰিব লাগিব মূলতঃ 'বাস্তৱ অভিনয়'ৰ ওচৰত থাকি কৰা চৰিত্ৰ নিৰ্মাণ, কেমেৰা (-ৰ ভাষা প্ৰয়োগ)  ডিজাইন, শব্দ (আনুষঙ্গিক, প্রভাৱক, নীৰৱতা, সংলাপ আৰু সংগীতো।) ডিজাইনৰ কথা। কেইটামাণ ছিকুৱেন্স যোৱাৰ পাছত (নায়ক-নায়িকা মুখা-মুখী হোৱা) কেমেৰাৰ খেলি-মেলিয়ে আমনি দিছিল, চিনেমা "গতি"ত বাধা হৈছিল। (এই ত্ৰুটিয়ে চিনেমা খনৰ পৰিচালকক মুকলি মনেৰে প্ৰশংসা কৰাত বাধা দিলে।) এই কেমেৰা দোষক বাদ দি, বাকী চিনেমা খনক গতি দিয়া ছিকুৱেন্স নিৰ্মাণ পৰ্ব, শ্বট নিৰ্বাচন-শ্বটৰ গাণিতিক প্ৰয়োগ পৰিপাটি। গল্পক গতি দিয়াৰ লগতে ভূগোল স্পষ্ট কৰাত ব্যৱহাৰ কৰিছে কেমেৰাৰ ভাষা। ব্যৱহাৰ কৰা সংলাপ মেদহীন। তেনেদৰে কাহিনীৰ গতিত প্ৰয়োগ কৰা অসমৰ থলুৱা "সংস্কৃতি" চিনে সৌন্দৰ্যৰ এটা দিশ।
আহিছো কাহিনীলৈ-- ১৬ বছৰীয়া কুকি। ভাল লগা, ভাল পোৱাৰ সৈতে সুখৰ, আনন্দময়ী জীৱন পাৰ কৰা কুকি। আচম্বিতে কুকিৰ সুৰীয়া জীৱন বেসুৰৰ মাজত সোমাই পৰে। তাইক তাইৰ সুৰীয়া পৃথিৱী খনৰ পৰা বিচ্ছিন্ন কৰে। ধর্ষিতা কুকিয়ে ন্যায়বিচাৰত ন্যায় পায়। কিন্তু তাই ন্যায়ৰ পৰ্যাপ্ততাক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰে। কুকিয়ে উত্থাপন কৰা প্ৰশ্নটোৱে ৰূপালী গল্পটোৰ বিষয়বস্তু। --বিষয়বস্তু স্পষ্ট কৰিছে ৰূপালী গল্পটোৰ শেষত, কুকিৰ মুখত দিয়া সংলাপেৰে। বিষয়বস্তু কৈছে গল্পৰ বুনিয়াদত। সৰল ৰৈখিক গল্পটোৰ ভাল লগা দিশটো হ'ল কাহিনী, চৰিত্ৰ বিন্যাস। কাহিনীৰ গতিত কেইবাটাও উপকাহিনীৰ উক- মুকনি। পৰিচালক-চিত্ৰনাট্যকাৰে মূল গল্পৰ গতিতে সামৰি প্ৰতিটো "উপকাহিনী" সামৰি থৈছে, মূল কাহিনীৰ সৈতে "বিষয়বস্তু"লৈকে গতি দিছে।

(৩)

চিনেমা খনৰ নাম-- "জিয়া"। মূল চৰিত্ৰটোৰ নাম-- জিয়া। কেনী বসুমতাৰীৰ পৰিচালনা। প্ৰথম কথা-- কেনী বসুমতাৰী জনপ্ৰিয় "লোকেল কুংফু"ৰে ("লোকেল কুংফু"ৰ পাছত "লোকেল কুংফু-২" পৰিচালনা কৰিছে। স্থানীয় বজাৰত সফল হৈছে। "লোকেল কুংফু-৩" পৰিচালনাৰ কাম হাতত লৈছে।)। এই "জনপ্ৰিয় শৈলী"ৰ পৰা আঁতৰত "জিয়া"ৰ পৰিচালনা শৈলী। জিয়া চিনেমা খনৰ কাহিনীৰ মূল বিন্দু। কাহিনীৰ গতি সৰল ৰৈখিক। কাহিনী আমাৰ সমাজ খনৰে। ঘৰুৱা হিংসাৰ বাবে স্বামীৰ পৰা পৃথক হোৱা এগৰাকী নাৰী--জিয়া। পৰিচালকে গুৰুত্ব দিছে অকলশৰীয়া মাতৃ জিয়াৰ জীৱন বাটৰ সংগ্ৰামত। 
এক মাত্ৰ কিশোৰী সন্তানক পিতৃ লাগে। স্বামীৰ সৈতে নথকা জিয়াক সমাজৰ বহুতে অন্য ধৰণে লয়। এই বোৰ "সমস্য"ৰ পৰা মুক্ত হও বুলিয়ে জিয়াই আকৌ বিয়াৰ কথা মনলৈ আনে। জীৱনলৈ এক পুৰুষ আহে। কিন্তু আকৌ জিয়াই জীৱন বাটত উজুটি খায়। আকৌ এবাৰ মুখাৰ আঁৰৰ মুখে জিয়াক কষ্ট দিয়ে। শেষত-- জিয়াই একমাত্ৰ সন্তানৰ সৈতে জীৱনৰ বাট বুলাৰ সিদ্ধান্ত লয়। 
--চিনেমা খনৰ মূল সৌন্দৰ্য জিয়াৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰা শৰ্মিষ্ঠা চক্ৰৱৰ্তীৰ অভিনয় আৰু সংগীত। ৰিকি শৰ্মা,ইপ্সিতা হাজৰিকা, আৰাধ্যা মহন্ত আদিৰ অভিনয়ো চিনেমেটিক। 
--চিনেমা খনৰ ভাল নলগা দিশ কাহিনীৰ গতিত মাজে মাজে "কেমেৰাৰ ভাষা সাহিত্যৰ ভাষাৰ বহতীয়া হৈ  পৰিছে"।

মন্তব্যসমূহ

Other posts

চিনেবোদ্ধা, চিনেযোদ্ধা আৰু অসমীয়া 'চিনেমা নোচোৱা' সীমান্ত শেখৰ /২

উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? ৰাজ্যৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ চিনেমাৰ অনুভৱ থকা এই নাম কেইটা উদাহৰণ মাত্ৰ। 'চিনেমা' জনা ( নিৰ্মাণ, বজাৰ, মহোৎসৱ ইত্যাদিৰ দখল থকা) লোকৰ আকাল অসমত আছে বুলি নাভাবো। এই কথা স্পষ্ট 'অসমীয়া চিনেমা'ৰ 'উন্নয়ন'ৰ বাবে অসমীয়া চিনেমাৰ লগতে 'দেশ-বিদেশৰ চিনেমা' জানিব লগিব। অধ্যয়ণ কৰিব লাগিব অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে।  ( যদি অধ্যক্ষ গৰাকীৰ কাম কেৱল চহী কৰা, তেতিয়া হ'লে বেলেগ কথা! তেতিয়া আমি জানিব বিছাৰিম-- অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে কাৰ নিৰ্দেশত চহী কৰে?) চৰ্চ হৈছে --অধ্যক্ষৰ আসনত বহুওৱা সীমান্ত শেখৰে কোনোবা ইণ্টাৰভিউত হেনো কৈছিল অসমীয়া চিনেমা নাচাওঁ বুলি! যদি এয়া সত্য, স্বাভাবিকতে কব লাগিব --অসমীয়া চিনেমা নোচোৱা অধ্যক্ষ এগৰাকীৰ নেতৃত্বত অসমীয়া চিনেমাৰ উত...

ভূপেন হাজৰিকা, চিনেমা আৰু চিনেমাৰ জাল /৯

Bhupen Hazarika "এৰা বাটৰ সুৰ"-এ চিনে অভিজ্ঞতা দিলে ভূপেন হাজৰিকাক। চিত্ৰৰসিকে ভাল পালে, চিনেমা আলোচকেও প্ৰশংসা কৰিলে-- সেয়াই আছিল প্ৰথম চিনেকৰ্মৰ সুখ। দুখ-- ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাৰ "সুখ" আশা কৰিছিল, নাপালে। নপোৱাৰ বাবে আছৰিত হৈছিল, চিনেমা খনৰ দৰ্শক হোৱা চিনেমা আলোচক সকলো। কলিকতাৰ আলোচক সকলৰ ওচৰত ভৃপেন হাজৰিকাই নিজৰ মনৰ চিনেসুখ প্ৰকাশ কৰিছিল এনেদৰে-- "ছবি ভাল পোৱা সকলে ভাল পাইছে, আপোনালোকে ভাল পাইছে। আপোনালোকৰ ভাল পোৱাই মোৰ সুখ বঢ়াইছে। আৰু ছবি কৰিবলৈ সাহস দিছে। আৰু ছবি কৰিম। 'এৰা বাটৰ সুৰ'ৰ দৰে নহয়, কিছু বেলেগ। 'এৰা বাটৰ সুৰ'-এ শিকালে, যি শিকালে সেই খিনিৰে বেলেগ কৰিম।" (উৎস: চিত্ৰবাণী, সম্পাদক: গৌৰ চট্টোপধ্যায়) প্ৰথম পৰিচালনাৰ প্ৰায় ৪ বছৰ পাছত হাতত ল'লে দ্বিতীয় খন অসমীয়া চিনেমাৰ কাম। ("মোৰ মগজুত খেলালে, মই এখন অসমীয়া ছবি কৰিম। কিন্তু মই কিন্তু নলওঁ। 'এৰাবাটৰ সুৰখন পৰীক্ষামূলক আছিল, কাহিনী নাছিল। গতিশীল সমূহ এটাই বুটলি লোৱা অভিজ্ঞতাখিনিয়েই 'এৰাবাটৰ সুৰ। এইবাৰ মই ক্লাছিক বস্তু, এটা লোৱাৰ কথা ভাবিলোঁ, যিটো গাঁৱ...

গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে?

assamese singer by: Utpal Mena মহাশ্বেতাই গাইছিল-- "অস্ত আকাশৰে সপোন ৰহণ সানি ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী। বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়..." মঞ্চলৈ উঠি আহিয়ে স্বনামধন্য ভাৰতীয় সৰোদবাদক তথা শাস্ত্রীয় সঙ্গীতজ্ঞ আমজাদ আলী খানে কৈছিল, মহাশ্বেতা গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে? শুনাইছিল। তন্ময় হৈ শুনিছিল সংগীত নক্ষত্ৰই। ২৪ ছেপ্টেম্বৰ। নতুন দিল্লীৰ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ ভৱনত মোৰ ভূপেন হাজৰিকা প্ৰকল্পৰ দ্বিতীয় খণ্ড "Bhupen Hazarika Volume II"  উন্মোচন কৰিছিল সংগীত নক্ষত্ৰ আমজাদ আলী খানে। এই অনুষ্ঠান মুকলি কৰা হৈছিল মহাশ্বেতাই গোৱা "ভূপেন্দ্ৰ সংগীত"টোৰে।  এই যে গীতটো গাইছিল তাৰ আগলৈকে মহাশ্বেতা নামৰ গায়িকা গৰাকীক আমিয়ো জনা নাছিলোঁ। শুনিছিলো মাত্ৰ। ইউটিউবত। কিন্তু ইমান সুন্দৰ সাংগীতিক অনুভৱ কৰা নাছিলোঁ, মঞ্চত "অস্ত আকাশৰে সপোন..." শুনাৰ আগলৈকে। ১৯৫৮ চনতে সুধাকণ্ঠই শব্দ-সুৰেৰে ৰচনা কৰা এই গীতত আকৌ এবাৰ অনুভৱ কৰিছিলোঁ "লুইতৰ অস্ত ৰবিৰ সৌন্দৰ্য", "দুয়ো পাৰে কত মানুহ, কত যে ইতিহাস", "জীৱনৰে দিগন্ত অপাৰ" ইত্যাদি। পাছত মহাশ্বেতাক সুধিছিলোঁ--...

The Seventh String

" The Seventh String by: Utpal Mena "The Seventh String" (দ্যা চেভেন্থ ষ্ট্ৰিং) --নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ চিনেকৰ্ম। চিনেমা খনৰ লেখক বৰ্ষা বাহাৰ। নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ তনয়া বৰ্ষা বাহাৰে ইংৰাজিত লিখা এটা চুটি গল্প চিনেমা খনৰ শিপা। --চিনেমা খনত লেখক বৰ্ষা বাহাৰ এটা "চৰিত্ৰ'লৈ ৰূপান্তৰ হৈছে, যিটো "চৰিত্ৰ" (নিষ্ঠা কাশ্যপ) চিনেমা খনৰ মূল বিন্দু, যিটো বিন্দুৰ সৰল ৰৈখিক গতিয়ে আকাৰ দিছে এটা কাহিনীৰ। "বাস্তৱবাদ"ৰ ওচৰৰ কাহিনী, বাস্তৱ অভিনয় (realistic acting) -ৰে নিৰ্মাণ কৰা ৰূপালী গল্পৰ। শীৰ্ষ বিন্দু (climax)-ৰ পৰা গতি কৰিছে নিষ্ঠা কাশ্যপ বিন্দুটো। নিষ্ঠাই মৃত্যু বিচাৰিছে। হাতৰ শিৰা কাটি চৰম সিদ্ধান্ত লোৱাৰ চেষ্টা নিষ্ঠাৰ। এই প্ৰথম বিন্দুটো পৰিচালকে ঠিয় কৰাইছে কেমেৰাৰ ভাষাৰে। কাট কাট-- কেইটা মান শ্বটেৰে। চিনেমেটিক কাৰবাৰত --উত্তেজনা। দৰ্শকক ভাবিবলৈ সময় দিয়া নাই। উত্তেজনাৰ মাজত সোমাবলৈ বাধ্য-- দৰ্শক। আৰু যেতিয়া দৰ্শক উত্তেজনাৰ পৰা মুক্ত হৈছে কাহিনীয়ে আকাৰ লৈ গতি কৰিছে। কাহিনীয়ে দৰ্শকক বন্দী কৰিছে। --ৰূপালী গল্পটো আৰম্ভ হৈছে মুম্বাইত। লো...