সরাসরি প্রধান সামগ্রীতে চলে যান

ভূপেন হাজৰিকা: ওচৰৰ পৰা, আঁতৰৰ পৰা

ভূপেন হাজৰিকাক মই জনা নাছিলোঁ। ভূপেন হাজৰিকাক মই জানিব পৰা নাই। কায়িক মৃত্যুৰ পিছতো। জানিবলৈ চেষ্টা কৰি আছোঁ। ইমানে
 জানিছো-- ভূপেন হাজৰিকা নামৰ এই সংগীত সত্বাক সহজে বুজা, উপলব্ধি কৰা সহজ নহয়। অসম আন্দোলনৰ ভৰপক সময়তে প্রথমবাৰ ভূপেন হাজৰিকাক অনুভব কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলোঁ। দূৰৰ  পৰা। আমাৰ গাঁও বেলশৰলৈ গৈছিল 'সংগীত'
লৈ। বাৰ-তাৰিখ মনত নাই। সেই নিশা বেলশৰত সাংগীতিক সৌৰভ বিলাই দিছিল ভূপেন হাজৰিকাই। গীতৰ মাজে মাজে সুৰীয়া কথা। চঞ্চল খানে তবলা বজাইছিল। আৰু বিশেষ - তাতকৈ বেছি মনত নাই। 
তাৰ পাছত?
-- নাই চন, তাৰিখ, বাৰ মনত নাই। দ্বিতীয়বাৰ কেতিয়া লগ পাইছিলোঁ ভূপেন হাজৰিকাক।
মনত আছে, প্রথমবাৰৰ তুলনাত অলপ ওচৰৰ পৰা অনুভৱ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলোঁ!
আৰু ইমানেই মনত আছে, মহানগৰীৰ  'ৰবীন্দ্র ভৱন'ত সেইদিনা দশমী গোস্বামীয়ে ভূপেন হাজৰিকাৰ সৈতে গাইছিল 'চানমাই...'। অন্য গীতো গাইছিল। কথাবোৰ সুৰ হৈ, সংগীত হৈ ৰবীন্দ্র ভবনত বিয়পি পৰিছিল। সুৰীয়া কথাৰ মাজতে নলবৰীয়া সুৰত ভূপেন হাজৰিকাই কৈছিল-- "এ মাই, ক'ত এ, ইফলে আহ"। দশমী গোস্বামী মঞ্চলৈ গৈছিল আৰু ভূপেন হাজৰিকাৰ সৈতে গাইছিল--
 'চান মাই আকলাই ওলালি অ'
পুৱান মাৰিব মাৰিব...' 
--মার্চ ১৯৯৪ চনত 'আজিৰ সংবাদ' নামৰ দৈনিক কাকত এখনৰ সম্পাদনা বিভাগত যোগ দিছিলোঁ। যোগ দিয়াৰ সম্ভবতঃ দুমাহমান পাছত ফটোগ্ৰাফাৰ চিন্ময় ৰয়ৰ সৈতে লতা মংগেশকাৰক চাবলৈ, গীত শুনিবলৈ নেহৰু ষ্টেডিয়ামলৈ গৈছিলোঁ আৰু সেইদিনা দূৰৰ পৰা তৃতীয়বাৰৰ বাবে ভূপেন হাজৰিকাক অনুভৱ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলোঁ।

আৰু চতুৰ্থবাৰ? চতুৰ্থবাৰ- অতি ওচৰৰ পৰা ভূপেন হাজৰিকাক পাইছিলোঁ। অসম অভিযান্ত্রিক মহাবিদ্যালয়ত। গীত শুনাৰ আগে আগে কথা শুনিছিলোঁ। 
--মঞ্চত সেই সময়ত জনপ্রিয় গায়িকা এগৰাকী। সেউজঘৰত ভূপেন হাজৰিকা, গুণমুগ্ধৰ মাজত। 'বিমূর্ত মোৰ নিশাটি...' মঞ্চৰ পৰা ভাহি আহিছিলঁ।
ভূপেন হাজৰিকাৰ জনপ্রিয় গীত। গায়িকাগৰাকীৰ কণ্ঠত। কথা বন্ধ, ভূপেন হাজৰিকাই গীতটো শুনিবলৈ চেষ্টা কৰিছে। চেহেৰাত 'অসন্তোষ-অসন্তোষ'। হঠাৎ চেহেৰাত খং। 'মোৰ কেইটামান গীত আনে গালে বেয়া পাও, বেয়া গালে আৰু বেয়া পাও।' ভূপেন হাজৰিকাই কৈছিল। গান শেষ কৰি গায়িকাগৰাকী সেউজ ঘৰলৈ আহিছিল। ভূপেন হাজৰিকাৰ ভৰি চুইছিল, আশীর্বাদ দি ভূপেন হাজৰিকাই কৈছিল "মোৰ এই গীতটো তুমি আৰু নাগাবা।' সেইদিনা অনুভৱ কৰিছিলোঁ-- গীত ভূপেন হাজৰিকাৰ বাবে প্রার্থনা। ভক্তই 'সুৰ'ত থাকি প্রার্থনা গাব লাগে।

আৰু তাৰ পাছত?

--সুদীর্ঘ 'সময়'ৰ পাছত, ১৯৯৮ চনৰ নৱেম্বৰ নে ডিচেম্বৰত লগ পাইছিলো, অতি ওচৰৰ পৰা, ভূপেন হাজৰিকাক। ভূপেন দাক। 'ভূপেনদা আহো।' বুলি কোৱাত আৰু বহলকৈ দুচকু মেলি দিছিল ভূপেনদাই। 'তুমি অসমীয়া!-- কোৱা নাছিলা কিয়?'-
ভূপেনদাই কৈছিল। মোৰ 'উত্তৰ'নাছিল। হাঁহিছিলোঁ, শব্দহীন হাঁহি। 'আহিবা, অসমীয়াত কথা পাতিম।'- ভূপেনদাই কৈছিল। মই 'নিশ্চয়' বুলিছিলো।

কথাটো এনেধৰণৰ। লেখক-সাংবাদিক হেমচন্দ্র দলেৰ বন্ধু আৰছদ বিয়াজ (প্রকৃত নাম নহয়। এই নামটোৰে লিখে)। সাংবাদিক। এসময়ত হেমচন্দ্র দলেয়ে 'চিনেমাৰ কাম' কৰিছিল, মুম্বাইত। সম্ভৱতঃ সেই সময়চোৱাত হেমচন্দ্ৰ-আৰছদৰ বন্ধুত্ব। এদিন 'বলীউডৰ বাট'ত মোৰ মুখত 'বিস্ময়' শব্দটো শুনি আৰছদ বিয়াজে হেমচন্দ্ৰ দলেৰ কথা কৈছিল, তেনেদৰেই চিনাকী, আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত আৰছদ ৰিয়াজৰ ওচৰলৈ 'চিনেমাৰ খবৰ' বাবে প্ৰায়ে গৈছিলোঁ। মুম্বাইৰ তাজ হোটেলৰ সন্মুখত বহি, সাগৰৰ ঢৌ 'উপভোগ' কৰি প্ৰায়ে আড্ডা দিছিলোঁ আৰছদ ৰিয়াজৰ সৈতে, মুম্বাইত থকা সময়ছোৱাত। (আৰু আছে)
*এই লেখা প্ৰথমবাৰ প্ৰকাশ পাইছিল আজিত কুমাৰ ভূঞা সম্পাদিত সাপ্তাহিক কাকত "নতুন সময়"ত।

মন্তব্যসমূহ

Other posts

চিনেবোদ্ধা, চিনেযোদ্ধা আৰু অসমীয়া 'চিনেমা নোচোৱা' সীমান্ত শেখৰ /২

উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? ৰাজ্যৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ চিনেমাৰ অনুভৱ থকা এই নাম কেইটা উদাহৰণ মাত্ৰ। 'চিনেমা' জনা ( নিৰ্মাণ, বজাৰ, মহোৎসৱ ইত্যাদিৰ দখল থকা) লোকৰ আকাল অসমত আছে বুলি নাভাবো। এই কথা স্পষ্ট 'অসমীয়া চিনেমা'ৰ 'উন্নয়ন'ৰ বাবে অসমীয়া চিনেমাৰ লগতে 'দেশ-বিদেশৰ চিনেমা' জানিব লগিব। অধ্যয়ণ কৰিব লাগিব অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে।  ( যদি অধ্যক্ষ গৰাকীৰ কাম কেৱল চহী কৰা, তেতিয়া হ'লে বেলেগ কথা! তেতিয়া আমি জানিব বিছাৰিম-- অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে কাৰ নিৰ্দেশত চহী কৰে?) চৰ্চ হৈছে --অধ্যক্ষৰ আসনত বহুওৱা সীমান্ত শেখৰে কোনোবা ইণ্টাৰভিউত হেনো কৈছিল অসমীয়া চিনেমা নাচাওঁ বুলি! যদি এয়া সত্য, স্বাভাবিকতে কব লাগিব --অসমীয়া চিনেমা নোচোৱা অধ্যক্ষ এগৰাকীৰ নেতৃত্বত অসমীয়া চিনেমাৰ উত...

ভূপেন হাজৰিকা, চিনেমা আৰু চিনেমাৰ জাল /৯

Bhupen Hazarika "এৰা বাটৰ সুৰ"-এ চিনে অভিজ্ঞতা দিলে ভূপেন হাজৰিকাক। চিত্ৰৰসিকে ভাল পালে, চিনেমা আলোচকেও প্ৰশংসা কৰিলে-- সেয়াই আছিল প্ৰথম চিনেকৰ্মৰ সুখ। দুখ-- ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাৰ "সুখ" আশা কৰিছিল, নাপালে। নপোৱাৰ বাবে আছৰিত হৈছিল, চিনেমা খনৰ দৰ্শক হোৱা চিনেমা আলোচক সকলো। কলিকতাৰ আলোচক সকলৰ ওচৰত ভৃপেন হাজৰিকাই নিজৰ মনৰ চিনেসুখ প্ৰকাশ কৰিছিল এনেদৰে-- "ছবি ভাল পোৱা সকলে ভাল পাইছে, আপোনালোকে ভাল পাইছে। আপোনালোকৰ ভাল পোৱাই মোৰ সুখ বঢ়াইছে। আৰু ছবি কৰিবলৈ সাহস দিছে। আৰু ছবি কৰিম। 'এৰা বাটৰ সুৰ'ৰ দৰে নহয়, কিছু বেলেগ। 'এৰা বাটৰ সুৰ'-এ শিকালে, যি শিকালে সেই খিনিৰে বেলেগ কৰিম।" (উৎস: চিত্ৰবাণী, সম্পাদক: গৌৰ চট্টোপধ্যায়) প্ৰথম পৰিচালনাৰ প্ৰায় ৪ বছৰ পাছত হাতত ল'লে দ্বিতীয় খন অসমীয়া চিনেমাৰ কাম। ("মোৰ মগজুত খেলালে, মই এখন অসমীয়া ছবি কৰিম। কিন্তু মই কিন্তু নলওঁ। 'এৰাবাটৰ সুৰখন পৰীক্ষামূলক আছিল, কাহিনী নাছিল। গতিশীল সমূহ এটাই বুটলি লোৱা অভিজ্ঞতাখিনিয়েই 'এৰাবাটৰ সুৰ। এইবাৰ মই ক্লাছিক বস্তু, এটা লোৱাৰ কথা ভাবিলোঁ, যিটো গাঁৱ...

গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে?

assamese singer by: Utpal Mena মহাশ্বেতাই গাইছিল-- "অস্ত আকাশৰে সপোন ৰহণ সানি ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী। বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়..." মঞ্চলৈ উঠি আহিয়ে স্বনামধন্য ভাৰতীয় সৰোদবাদক তথা শাস্ত্রীয় সঙ্গীতজ্ঞ আমজাদ আলী খানে কৈছিল, মহাশ্বেতা গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে? শুনাইছিল। তন্ময় হৈ শুনিছিল সংগীত নক্ষত্ৰই। ২৪ ছেপ্টেম্বৰ। নতুন দিল্লীৰ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ ভৱনত মোৰ ভূপেন হাজৰিকা প্ৰকল্পৰ দ্বিতীয় খণ্ড "Bhupen Hazarika Volume II"  উন্মোচন কৰিছিল সংগীত নক্ষত্ৰ আমজাদ আলী খানে। এই অনুষ্ঠান মুকলি কৰা হৈছিল মহাশ্বেতাই গোৱা "ভূপেন্দ্ৰ সংগীত"টোৰে।  এই যে গীতটো গাইছিল তাৰ আগলৈকে মহাশ্বেতা নামৰ গায়িকা গৰাকীক আমিয়ো জনা নাছিলোঁ। শুনিছিলো মাত্ৰ। ইউটিউবত। কিন্তু ইমান সুন্দৰ সাংগীতিক অনুভৱ কৰা নাছিলোঁ, মঞ্চত "অস্ত আকাশৰে সপোন..." শুনাৰ আগলৈকে। ১৯৫৮ চনতে সুধাকণ্ঠই শব্দ-সুৰেৰে ৰচনা কৰা এই গীতত আকৌ এবাৰ অনুভৱ কৰিছিলোঁ "লুইতৰ অস্ত ৰবিৰ সৌন্দৰ্য", "দুয়ো পাৰে কত মানুহ, কত যে ইতিহাস", "জীৱনৰে দিগন্ত অপাৰ" ইত্যাদি। পাছত মহাশ্বেতাক সুধিছিলোঁ--...

The Seventh String

" The Seventh String by: Utpal Mena "The Seventh String" (দ্যা চেভেন্থ ষ্ট্ৰিং) --নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ চিনেকৰ্ম। চিনেমা খনৰ লেখক বৰ্ষা বাহাৰ। নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ তনয়া বৰ্ষা বাহাৰে ইংৰাজিত লিখা এটা চুটি গল্প চিনেমা খনৰ শিপা। --চিনেমা খনত লেখক বৰ্ষা বাহাৰ এটা "চৰিত্ৰ'লৈ ৰূপান্তৰ হৈছে, যিটো "চৰিত্ৰ" (নিষ্ঠা কাশ্যপ) চিনেমা খনৰ মূল বিন্দু, যিটো বিন্দুৰ সৰল ৰৈখিক গতিয়ে আকাৰ দিছে এটা কাহিনীৰ। "বাস্তৱবাদ"ৰ ওচৰৰ কাহিনী, বাস্তৱ অভিনয় (realistic acting) -ৰে নিৰ্মাণ কৰা ৰূপালী গল্পৰ। শীৰ্ষ বিন্দু (climax)-ৰ পৰা গতি কৰিছে নিষ্ঠা কাশ্যপ বিন্দুটো। নিষ্ঠাই মৃত্যু বিচাৰিছে। হাতৰ শিৰা কাটি চৰম সিদ্ধান্ত লোৱাৰ চেষ্টা নিষ্ঠাৰ। এই প্ৰথম বিন্দুটো পৰিচালকে ঠিয় কৰাইছে কেমেৰাৰ ভাষাৰে। কাট কাট-- কেইটা মান শ্বটেৰে। চিনেমেটিক কাৰবাৰত --উত্তেজনা। দৰ্শকক ভাবিবলৈ সময় দিয়া নাই। উত্তেজনাৰ মাজত সোমাবলৈ বাধ্য-- দৰ্শক। আৰু যেতিয়া দৰ্শক উত্তেজনাৰ পৰা মুক্ত হৈছে কাহিনীয়ে আকাৰ লৈ গতি কৰিছে। কাহিনীয়ে দৰ্শকক বন্দী কৰিছে। --ৰূপালী গল্পটো আৰম্ভ হৈছে মুম্বাইত। লো...