অসমীয়া চিনেমাৰ চৰ্চা! এখন মাৰাঠি দৈনিক কাকত "লোকমত"ত। চন: ২০০০। ঢাকা আন্তৰ্জাতিক চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱ কেন্দ্ৰিক প্ৰতিবেদন এখনত অসমীয়া চিনেমা "বৈভৱ"ৰ প্ৰসংগত লিখিছিল (অসমীয়া অনুবাদ এনেধৰণৰ হ'ব)-- "কেমেৰাৰ চমৎকাৰ কবিতা। অসমীয়া ভাষা মই সামান্যহে বুজিছোঁ, চাব-টাইটেল পঢ়ি চিনেমা চোৱাৰ আনন্দ হেৰুওৱা দৰ্শক মই নহও। কাহিনী জনাৰ চেষ্টাত মই নাথাকোঁ। মই চিনেমা এখনত ব্যৱহাৰ হোৱা কেমেৰাৰ ভাষা বা চিনেমেটিক ভাষা অনুভৱ কৰি চিনেমা চোৱাৰ আনন্দ অনুভৱ কৰোঁ। মই ইমানেই বুজো, চিনেমাৰ ভাষা ভিন্ন নহয়, এটা-- কেমেৰাৰ ভাষা (cinematic language)। "বৈভৱ" অনুভৱ কৰি মই তৃপ্ত।" (অজয় মহাত্রে) --এই বাক্য কেইটাই অসমীয়া চিনেমা "বৈভৱ"ৰ প্ৰতি মোৰ আগ্ৰহ বঢ়াইছিল (সেই সময়ত আমাৰ কৰ্ম স্থান আছিল-- মুম্বাই)। আমাৰ আগ্ৰহক গুৰুত্ব দিছিল পৰিচালক মঞ্জু বৰাই, চিনেমা খন পৰিচালক গৰাকীৰ কাৰ্যালয়ত চোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰি দিছিল। সঁচাকৈয়ে, "কেমেৰাৰ কবিতা"। তেতিয়ালৈকে কেমেৰাৰ ভাষাক গুৰুত্ব দি অসমীয়া চিনেমা নিৰ্মাণ হোৱা নাছিল। "কেমেৰাৰ চমৎকাৰ" বিষয়টো পদুম বৰুৱাৰ "গঙা চিলনীৰ পাখি"তে শেষ হৈছিল।
|| চিনেমা খন ||
কাহিনী আগবাঢ়িছিল!
বালিচৰৰ ওপৰেৰে কেমেৰা পেন কৰাইছি পৰিচালক; বা কেমেৰা পেন কৰিছিল মৃণাল কান্তি দাসে। চিনে সৌন্দৰ্য নিৰ্মাণতে শেষ নাছিল, কেমেৰাৰ ভাষাৰে গল্পকো গতি দিছিল।
চিনেমা খনৰ কাহিনীৰ মূল বিন্দু-- সমীৰণ। দুৰ্নীতিৰ হেচাৰ মাজত নিৰ্মল হৈ থকাৰ মনৰ সমীৰণ। ইংৰাজীত কবিতা লিখে বা কবিতা চৰ্চা কৰে। আৰু এদিন অসমীয়া ভাষাত লিখিলে-- ''স্কুল ছুটীৰ পাছতো থাকে শাস্তিৰ পিৰিয়ড..."। প্ৰথমটো অসমীয়া কবিতা। কব পাৰি সমীৰণৰো "শাস্তিৰ পিৰিয়ড" আৰম্ভ হৈছিল গল্পৰ গতিৰ প্ৰথমটো বিন্দুতে।
বহুদিনৰ আগতেই সমীৰণৰ ভায়েক আৰু মাকৰ মৃত্যু হৈছিল। সমীৰণৰ মনত বাহ লৈছিল এই চিন্তাই, মৃত্যুুৰ সিয়েই দোষী। শৈশৱৰ এটা কাণ্ডই সমীৰণক খেদি ফুৰে য’ত সমীৰণৰ চাইকেলে খুন্দা মাৰি সৰু ভাতৃৰ মৃত্যু হয়। ইয়াৰ পিছত অলপ পাছতে এই দুখৰ বাবেই মাকৰো মৃত্যু হয়। ৰূপালী গল্পটোৰ গতিত পৰ্দালৈ আহে-- বিভাষ, মানসী, নাজনীন, সমীৰণৰ পিতৃ পৰীক্ষিত চৌধুৰী, প্ৰৱাল বৰুৱা, ইফতিখাৰ, ফাৰহা আদি চৰিত্ৰ। মনসী সমীৰণৰ পত্নী, সুখেৰে সংসাৰ যাত্ৰা কৰি থকা নহয়, ডিভোৰ্চৰ ৰায়দানৰ অপেক্ষাত থকা। কোনো দিনে পত্নীৰ সৈতে সুখৰ ছন্দ মিলাব নোৱাৰিলে কবি সমীৰণে। তেনেদৰে পিতৃ, ককায়েকৰ সৈতেও জীৱনৰ ছন্দ নিমিলে সমীৰণৰ। সমীৰণৰ জীৱন ছন্দ মিলে, সুখ অনুভৱ কৰে বান্ধৱী নাজনীনৰ কাষত, মুকলি হ'ব পাৰে বন্ধু বিভাষৰ সৈতে। বিভাষৰ মাতৃৰ মাজত "মাতৃৰ মৰম" অনুভৱ কৰা সমীৰণে নাজনীনৰ ওচৰত পূৰ্ণ জীৱনৰ সন্ধান কৰে। সমীৰণৰ পৰা "দৰ্শকে" অনুভৱ কৰে-- তাৰ মাক নাই, মাকৰ মৰম বিছাৰি পাব বিভাষৰ মাকৰ মাজত, পত্নীৰ স্থানত থাকিব "কবিতা", যদি ওচৰত নাথাকে নাজনীন-- শূন্যতা, মাথো শূন্যতা।
কিন্তু একো নাথাকিল, সকলো হেৰুৱালে, শূন্যতাৰ মাজত সোমাই পৰিল সমীৰণ। বিভাষৰ মাতৃৰ মৃত্যু হ'ল, নাজনীনো আঁতৰি যাব লগা হ'ল।
আনহাতে দুর্নীতিৰ গোচৰত সমীৰণৰ পিতৃ অৱসৰপ্ৰাপ্ত চৰকাৰী বিষয়া পৰীক্ষিত চৌধুৰীক বৃহৎ আৰ্থিক কেলেংকাৰীত জড়িত বুলি অভিযোগ কৰি চিবিআইয়ে তেওঁলোকৰ ঘৰত অভিযান চলাই, গ্ৰেপ্তাৰ কৰে, পাছত এৰি দিয়ে। --এই সকলো বোৰ ঘটনা সমীৰণৰ বাবে সহজে লব পৰা বিষয় নাছিল। সমীৰণে সহজে ল'ব পৰা নাছিল, সমীৰণৰ কবিতা ভালপোৱা চিবিআই বিষয়া প্ৰৱাল বৰুৱাই যেতিয়া অভিযোগ উত্থাপন কৰে--, পিতৃ পৰীক্ষিত চৌধুৰীৰ কলংকিত ধনেৰে সমীৰণে বৰ্তমানৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিছে। সকলো ঘূৰাই দিব পাৰিলেও সমীৰণে দেউতাকৰ কেলংকিত ধনেৰে লোৱা শিক্ষা ঘূৰাই দিব পাৰিবনে!
অস্থিৰতাৰে মন ভৰি পৰা সমীৰণে দূৰৈৰ গাঁৱত, সৰল গাঁৱৰ মানুহৰ মাজতলৈ যায়, সুখী হয়, জীৱনৰ নিৰ্মল ছন্দ বিচাৰি পায় (বৈভৱ গাৱঁৰ সৰলতা, কৰ্মৰ মাজতহে অনুভৱ কৰে সমীৰণে)। গাৱৰ পথাৰৰ কৃষি কৰ্মৰ মাজত সেই ঘূৰাই দিব নোৱৰাখিনিৰ হিচাপ দিব বিচাৰে। সমীৰণৰ সন্ধানত গাৱলৈ সমীৰণৰ কবিতা ভাল পোৱা চিবিআই বিষয়াজনক কোৱা সাহিত্যৰ ভাষাত স্পষ্ট হয়-- আগৰ জীৱনৰ পৰা নিৰ্বাসন লোৱাৰ মন লৈ, শিপাৰ সন্ধানত আৰু পিতৃৰ কলংকিত ধনেৰে নিজৰ উচ্চ সামাজিক মৰ্যাদা লাভ কৰাৰ পাপৰ প্ৰায়শ্চিত্তৰ বাবে সৰল মানুহৰ মাজলৈ আহিছে। (দুৰ্নীতিৰ বিৰূদ্ধে এনেদৰেও প্ৰতিবাদ হ'ব পাৰে!)
শেষত সংবেদনশীল সমীৰণ চৌধুৰী উভতি আহে। বিভাষে পাঠ কৰে সমীৰণৰ কবিতা-- "বৈভৱ", সেইটো কবিতা, যিটো সমীৰণে বিভাষৰ মাকৰ মৃত্যুৰ পাছতেই লিখিছিল, কবিতা পঢ়িবলৈ কোৱাৰ বাবে বিভাষে
সংবেদনহীন আৰু স্বাৰ্থপৰ বুলিছিল। --সকলোৱে বুজিলে সমীৰণক!
--চিনেমা খনৰ প্ৰথমটো ইতিবাচক দিশ কাহিনীৰ গতিত কেমেৰাৰ ভাষাৰ পৰিপাটি ব্যৱহাৰ। সাহিত্যৰ ভাষা সিমানেই ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে, যিমান প্ৰয়োজন। চৰিত্ৰ নিৰ্মাণৰ সময়ত "বাস্তৱ অভিনয়"ক (realistic acting) গুৰুত্ব দিছে, যদিও নিপন গোস্বামীক লৈ নিৰ্মাণ কৰা পৰীক্ষিত চৌধুৰীৰ "মঞ্চ নাটকৰ" ওচৰতে থাকিল। সমীৰণৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰা অশোক মেধিৰ জড় শৰীৰৰ ভাষা "সমস্যা" হৈ থাকিল। বাহাৰুল ইছলাম (চৰিত্ৰ:বিভাষ), নিকুমনি বৰুৱা (নাজনীন), প্ৰৱাল বৰুৱা (দিলীপ বৰা), এনিষা গগৈ (মানসী) আদিৰ আভিনয়ে কাহিনীৰ গতিত সহায় কৰিছে।
--কাহিনীৰ গতিত সহায় কৰাৰ লগতে ৰূপালী সৌন্দৰ্য বঢ়াইছে মৃণালকান্তি দাসৰ "কেমেৰাৰ ভাষা", শব্দই। সংলাপ শব্দ, সংগীত শব্দ চিনেমা খনৰ আন এক সৌন্দৰ্য, ইতিবাচক দিশ। সংগীত: ৰিচি আৰ ডিৰ। কেমেৰাৰ ভাষাৰ লগতে সংগীতে পৰিবেশ নিৰ্মাণতো সহায় কৰিছে। উদাহৰণ: কেমেৰা যেতিয়া গ্ৰাম্য পৰিবেশত পেন কৰিছে ব্যৱহাৰ কৰিছে দোতাৰাৰ ধ্বনি,ৰূপালী গল্পটোৰ আৰম্ভনীৰে পৰা পছিমীয়া সংগীতৰ ৰেঙনিৰ বিপৰীতে।
শেষত: ত্ৰুতি মুক্ত নহয়, কেমেৰাৰ ভাষা প্ৰয়োগতো মৌলিকতা আছে; কিন্তু সাৰ্থক চিনে-কৰ্ম "বৈভৱ"।
--উৎপল মেনা (প্ৰকাশ: নতুন সময়/ ১৮ জুন ২০০১)
মন্তব্যসমূহ
একটি মন্তব্য পোস্ট করুন