সরাসরি প্রধান সামগ্রীতে চলে যান

চিনেকথা /২

চার্লি চেপলিনৰ নাম সেইসকল পৰিচালকৰ তালিকাত ৰাখিব নোৱাৰি, যিয়ে "চিনেমাৰ বাবে চিনেমা" পৰিচালনা বা নির্মাণ কৰে। "মই ছবিক গতি দি শিল্পকর্ম কৰিছো। দর্শকক মোৰ কামে আনন্দ দিয়ে।" ইমানেই। 

চার্লি চেপলিনৰ ধাৰণা আছিল-- "সৰলতা অর্জন কৰা 'কঠিন'। সৰলতাৰে সত্য প্রকাশ কৰিব পৰাটোৱে সফল শিল্পকর্ম।"-- "চার্লি চেপলিন" অধ্যয়ন কৰিলে আৰু বুজা যায়, যিকোনো সৃষ্টিশীল কামৰ স্থায়িত্ব নির্ধাৰণ কৰে বিষয়বস্তুৰ গভীৰতাই। সৰলতাৰে দৰ্শকক গভীৰতালৈ নিব পৰাটোৱে চার্লি চেপলিনৰ চিনেকৰ্মৰ বিশেষত্ব।

আৰু জনা যায়, "পাগলামি দৃষ্টিকোণেৰে নিজকে বিশ্লেষণ" কৰি চেপলিনে নিজৰ শিল্পকৰ্মক উত্তৰণৰ বাটত গতি দিছিল।

চেপলিনে ছবিক গতি দিয়া "শিল্প"ত তিনিটা বিন্দু স্পষ্ট-- কাহিনী, কাহিনীকেন্দ্রিক কেমেৰাৰ ভাষা প্ৰয়োগ আৰু আংগিক অভিনয়। বিন্দু তিনিটাক একে স্থানৰ পৰা একে স্থানলৈ গতি কৰায়। বিনোদন চেপলিনৰ "ছবি গতি"ৰ মূল মন্ত্র।

Andrew Sarris -- আমেৰিকান চিনেমা সমালোচক। নেতৃস্থানীয় চিনে প্রবক্তা "Auteur" তত্ত্বৰ পণ্ডিত। ফৰাচী আলোচনী "Cahiers du Cinnamon" আছিল চিনেকর্ম, চিনে শৈলীৰ আলোচনাৰ কেন্দ্রবিন্দু। এই আলোচনীতে চিনেমাৰ ভাষা বিশ্লেষণ হয়, চিনেমাৰ আলোচনাত সাহিত্যৰ ভাষা-চিনেমেটিক ভাষা বিভাজন হয়-- প্রথমবাৰৰ বাবে। চিনেমা তত্ত্ব চর্চাও আৰম্ভহয়-- এই আলোচনী খনতে। এইখন আলোচনীতে মুকলি হোৱা চিনেমা চৰ্চাৰ "ছিৰিয়াছ ধাৰা" আগবঢ়াই নি বিশেষ স্তৰত বহুৱায় ফ্রান্সোইস ট্রাফাউটে (François Truffaut)। ১৯৫৪ চনত প্রকাশ পায় এইগৰাকী চিনে পণ্ডিতৰ গ্ৰন্থ "film quality"। চিনেমা তত্ত্বৰ আশ্রয়ত চিনেমাৰ মান বিশ্লেষণ কৰে চিনে পণ্ডিতগৰাকীয়ে। চিনেমা চৰ্চাৰ এই ধাৰাৰ আৰু এখোপ উত্তৰণ হয় Andrew Sarrisৰ কলমত। কোৱা হয়-- এইগৰাকী চিনেমা আলোচকৰ লেখাত "চলমান ছবিৰ স্বতন্ত্র বাট" মুকলি হয়। আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত স্পষ্ট হয়-- চিনেমা যে স্বতন্ত্র শিল্প। এইগৰাকী চিনে পণ্ডিতে চিনেমাৰ ভাষাকেন্দ্ৰিক এলানি লেখাত চার্লি চেপলিনক বিশেষভাৱে গুৰুত্ব দিছিল। "চালিয়ে সৰল চলচ্চিত্ৰীয় বাস্তবতা (cinematic realism) বুজিছিল। এই গুণটোৰ বাবে বা দক্ষতাৰ বাবে চার্লি চেপলিনৰ চলমান ছবিয়ে সকলো স্তৰৰ দৰ্শকক চুইছে বা চুব পাৰিছে। এনেদৰে ক'লে ভুল নহ'ব-- চিনেমাৰ বিশুদ্ধ ধাৰণা অনুভৱ কৰিব পাৰি চার্লি চেপলিনৰ "চলমান ছবিত।"

আইজেনষ্টাইনৰ চিনেমাতো চলচ্চিত্রীয় বাস্তবতা (cinematic realism) স্পষ্ট; কিন্তু শৈলী, 'গল্প' কোৱাৰ কৌশল সৰল নহয়, সহজ নহয়। আন এটা দিশতো স্পষ্ট-- চেপলিন-আইজেনষ্টাইনৰ চিনেকৰ্মৰ দূৰত্ব। চিনে-চিন্তাৰ সময়ত "আমাৰ এই ধাৰণা নিশ্চয় অশুদ্ধ নহয়। আইজেনষ্টাইন চিনেকৰ্মৰ বহু ওচৰত, দৰ্শকৰ বহু আঁতৰত থাকে। চিনে বিজ্ঞানীগৰাকীৰ পৰিচালনা (1923) Glumov's Diary, (1925) Strike, (1925) Battleship Potemkin, (1928) October. Ten Days That Shook the World, (1929) The General Line, (1930) Ro-mance sentimentale, (1938) Alexander Nevsky, (1944) Ivan the Terrible (দুটা খণ্ড) অধ্যয়ন কৰিলে এই বিশেষত্ব স্পষ্ট হয়।

-- হয়, আইজেষ্টাইনক চিনেমা পৰিচালক বৃত্তটোতে বন্দী কৰি ৰাখিব নোৱাৰি। আইজেনষ্টাইন চিনেমা লেখক আৰু চিনে বিজ্ঞানীও।

"Total Film" নামৰ বিখ্যাত চিনে আলোচনীখনে আইজেনষ্টাইনৰ "Battleship Potemkin" চিনেমাখনক পাঁচটা তৰা দিয়ে। আৰু লিখে "Nearly 90 years later, Eisenstein's masterpiece will still guarantee a fast-paced pulse." লগতে লিখে, চিনেমাখনত পৰিচালকগৰাকীৰ কেইবাটাও আৱিষ্কাৰ স্পষ্ট। ১৯৭৯ চনত ৩০গৰাকী Finnish film crit-ics and experts-এ বিশ্ব চিনেমাৰ সৰ্বকালৰ ১০০খন চিনেমাৰ তালিকাত ২৩তম স্থানত ৰখা এই চিনেমাখনৰ প্ৰসংগত François Truffaut-এ লিখিছিল- "চিনেমাৰ বৌদ্ধিক চিন্তাৰ বাট মুকলি কৰা এখন চিনেমা 'Battleship Potemkin'ৰ কথা মনত ৰাখি ক'ব পাৰি-- বিষয়-বস্তুক গতি দিয়াৰ লগতে আইজেনস্টইনে শ্বট নির্মাণত নতুন নতুন দিশ আৱিষ্কাৰত গুৰুত্ব দিছিল। এনেদৰেও ক'ব পাৰি-- আইজেনষ্টাইনৰ উদ্দেশ্য আছিল চিনে বিজ্ঞানৰ নতুন নতুন উদ্ভাৱনেৰে চিনেমাৰ পৰিচালনা শৈলীৰ নতুন নতুন বাট মুকলি কৰা।

মন্তব্যসমূহ

একটি মন্তব্য পোস্ট করুন

Other posts

চিনেবোদ্ধা, চিনেযোদ্ধা আৰু অসমীয়া 'চিনেমা নোচোৱা' সীমান্ত শেখৰ /২

উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? ৰাজ্যৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ চিনেমাৰ অনুভৱ থকা এই নাম কেইটা উদাহৰণ মাত্ৰ। 'চিনেমা' জনা ( নিৰ্মাণ, বজাৰ, মহোৎসৱ ইত্যাদিৰ দখল থকা) লোকৰ আকাল অসমত আছে বুলি নাভাবো। এই কথা স্পষ্ট 'অসমীয়া চিনেমা'ৰ 'উন্নয়ন'ৰ বাবে অসমীয়া চিনেমাৰ লগতে 'দেশ-বিদেশৰ চিনেমা' জানিব লগিব। অধ্যয়ণ কৰিব লাগিব অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে।  ( যদি অধ্যক্ষ গৰাকীৰ কাম কেৱল চহী কৰা, তেতিয়া হ'লে বেলেগ কথা! তেতিয়া আমি জানিব বিছাৰিম-- অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে কাৰ নিৰ্দেশত চহী কৰে?) চৰ্চ হৈছে --অধ্যক্ষৰ আসনত বহুওৱা সীমান্ত শেখৰে কোনোবা ইণ্টাৰভিউত হেনো কৈছিল অসমীয়া চিনেমা নাচাওঁ বুলি! যদি এয়া সত্য, স্বাভাবিকতে কব লাগিব --অসমীয়া চিনেমা নোচোৱা অধ্যক্ষ এগৰাকীৰ নেতৃত্বত অসমীয়া চিনেমাৰ উত...
একটি মন্তব্য পোস্ট করুন
Read more »

ভূপেন হাজৰিকা, চিনেমা আৰু চিনেমাৰ জাল /৯

Bhupen Hazarika "এৰা বাটৰ সুৰ"-এ চিনে অভিজ্ঞতা দিলে ভূপেন হাজৰিকাক। চিত্ৰৰসিকে ভাল পালে, চিনেমা আলোচকেও প্ৰশংসা কৰিলে-- সেয়াই আছিল প্ৰথম চিনেকৰ্মৰ সুখ। দুখ-- ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাৰ "সুখ" আশা কৰিছিল, নাপালে। নপোৱাৰ বাবে আছৰিত হৈছিল, চিনেমা খনৰ দৰ্শক হোৱা চিনেমা আলোচক সকলো। কলিকতাৰ আলোচক সকলৰ ওচৰত ভৃপেন হাজৰিকাই নিজৰ মনৰ চিনেসুখ প্ৰকাশ কৰিছিল এনেদৰে-- "ছবি ভাল পোৱা সকলে ভাল পাইছে, আপোনালোকে ভাল পাইছে। আপোনালোকৰ ভাল পোৱাই মোৰ সুখ বঢ়াইছে। আৰু ছবি কৰিবলৈ সাহস দিছে। আৰু ছবি কৰিম। 'এৰা বাটৰ সুৰ'ৰ দৰে নহয়, কিছু বেলেগ। 'এৰা বাটৰ সুৰ'-এ শিকালে, যি শিকালে সেই খিনিৰে বেলেগ কৰিম।" (উৎস: চিত্ৰবাণী, সম্পাদক: গৌৰ চট্টোপধ্যায়) প্ৰথম পৰিচালনাৰ প্ৰায় ৪ বছৰ পাছত হাতত ল'লে দ্বিতীয় খন অসমীয়া চিনেমাৰ কাম। ("মোৰ মগজুত খেলালে, মই এখন অসমীয়া ছবি কৰিম। কিন্তু মই কিন্তু নলওঁ। 'এৰাবাটৰ সুৰখন পৰীক্ষামূলক আছিল, কাহিনী নাছিল। গতিশীল সমূহ এটাই বুটলি লোৱা অভিজ্ঞতাখিনিয়েই 'এৰাবাটৰ সুৰ। এইবাৰ মই ক্লাছিক বস্তু, এটা লোৱাৰ কথা ভাবিলোঁ, যিটো গাঁৱ...
একটি মন্তব্য পোস্ট করুন
Read more »

গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে?

assamese singer by: Utpal Mena মহাশ্বেতাই গাইছিল-- "অস্ত আকাশৰে সপোন ৰহণ সানি ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী। বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়..." মঞ্চলৈ উঠি আহিয়ে স্বনামধন্য ভাৰতীয় সৰোদবাদক তথা শাস্ত্রীয় সঙ্গীতজ্ঞ আমজাদ আলী খানে কৈছিল, মহাশ্বেতা গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে? শুনাইছিল। তন্ময় হৈ শুনিছিল সংগীত নক্ষত্ৰই। ২৪ ছেপ্টেম্বৰ। নতুন দিল্লীৰ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ ভৱনত মোৰ ভূপেন হাজৰিকা প্ৰকল্পৰ দ্বিতীয় খণ্ড "Bhupen Hazarika Volume II"  উন্মোচন কৰিছিল সংগীত নক্ষত্ৰ আমজাদ আলী খানে। এই অনুষ্ঠান মুকলি কৰা হৈছিল মহাশ্বেতাই গোৱা "ভূপেন্দ্ৰ সংগীত"টোৰে।  এই যে গীতটো গাইছিল তাৰ আগলৈকে মহাশ্বেতা নামৰ গায়িকা গৰাকীক আমিয়ো জনা নাছিলোঁ। শুনিছিলো মাত্ৰ। ইউটিউবত। কিন্তু ইমান সুন্দৰ সাংগীতিক অনুভৱ কৰা নাছিলোঁ, মঞ্চত "অস্ত আকাশৰে সপোন..." শুনাৰ আগলৈকে। ১৯৫৮ চনতে সুধাকণ্ঠই শব্দ-সুৰেৰে ৰচনা কৰা এই গীতত আকৌ এবাৰ অনুভৱ কৰিছিলোঁ "লুইতৰ অস্ত ৰবিৰ সৌন্দৰ্য", "দুয়ো পাৰে কত মানুহ, কত যে ইতিহাস", "জীৱনৰে দিগন্ত অপাৰ" ইত্যাদি। পাছত মহাশ্বেতাক সুধিছিলোঁ--...
১টি মন্তব্য
Read more »

The Seventh String

" The Seventh String by: Utpal Mena "The Seventh String" (দ্যা চেভেন্থ ষ্ট্ৰিং) --নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ চিনেকৰ্ম। চিনেমা খনৰ লেখক বৰ্ষা বাহাৰ। নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ তনয়া বৰ্ষা বাহাৰে ইংৰাজিত লিখা এটা চুটি গল্প চিনেমা খনৰ শিপা। --চিনেমা খনত লেখক বৰ্ষা বাহাৰ এটা "চৰিত্ৰ'লৈ ৰূপান্তৰ হৈছে, যিটো "চৰিত্ৰ" (নিষ্ঠা কাশ্যপ) চিনেমা খনৰ মূল বিন্দু, যিটো বিন্দুৰ সৰল ৰৈখিক গতিয়ে আকাৰ দিছে এটা কাহিনীৰ। "বাস্তৱবাদ"ৰ ওচৰৰ কাহিনী, বাস্তৱ অভিনয় (realistic acting) -ৰে নিৰ্মাণ কৰা ৰূপালী গল্পৰ। শীৰ্ষ বিন্দু (climax)-ৰ পৰা গতি কৰিছে নিষ্ঠা কাশ্যপ বিন্দুটো। নিষ্ঠাই মৃত্যু বিচাৰিছে। হাতৰ শিৰা কাটি চৰম সিদ্ধান্ত লোৱাৰ চেষ্টা নিষ্ঠাৰ। এই প্ৰথম বিন্দুটো পৰিচালকে ঠিয় কৰাইছে কেমেৰাৰ ভাষাৰে। কাট কাট-- কেইটা মান শ্বটেৰে। চিনেমেটিক কাৰবাৰত --উত্তেজনা। দৰ্শকক ভাবিবলৈ সময় দিয়া নাই। উত্তেজনাৰ মাজত সোমাবলৈ বাধ্য-- দৰ্শক। আৰু যেতিয়া দৰ্শক উত্তেজনাৰ পৰা মুক্ত হৈছে কাহিনীয়ে আকাৰ লৈ গতি কৰিছে। কাহিনীয়ে দৰ্শকক বন্দী কৰিছে। --ৰূপালী গল্পটো আৰম্ভ হৈছে মুম্বাইত। লো...
একটি মন্তব্য পোস্ট করুন
Read more »