দ্বিতীয় কাৰণ-- চৰিত্ৰ নিৰ্মাণ। প্ৰতিটো চৰিত্ৰ বাস্তৱৰ ওচৰৰ। কম 'ফুটেজ'তে পূৰ্ণতা পোৱা চৰিত্ৰ। চিনেমা খনৰ কাহিনীৰ গতি 'চৰিত্ৰ' কেন্দ্ৰীক। কাহিনীৰ মূল বিন্দু তিনিটা-- জোনমণি (অভিজিত ৰয়ক লৈ নিৰ্মাণ কৰিছে চৰিত্ৰটো), মণিকান্ত (দ্বীপজ্যোতি কাকতিক লৈ নিৰ্মাণ কৰিছে চৰিত্ৰটো), মাজনী (উপাসনা প্রিয়ামক লৈ নিৰ্মাণ কৰিছে চৰিত্ৰটো)। তিনিটা বিন্দুৰ গতি, সমান্তৰাল, সৰল ৰৈখিক।
--জোনমণিয়ে আনৰ ঘৰত কাম কৰি সংসাৰ চলোৱা মাকক কয়, পঢ়াত মন নাই। তাৰ দেউতাক নাই। মাকক কয়, কিবা এটা কৰি খুৱাব। কাহিনীয়ে গতি লয়। জোণমণিয়ে নাও চালকৰ কামত যোগ দিয়ে। তাৰ প্ৰেম আছিল। 'কৰ্ম শ্ৰেণী'য়ে প্ৰেমৰ পৰা পৃথক কৰে। (আৰ্থিক দীনতাৰ হেচাত বাস কৰা জোণমণিৰ প্ৰেয়সী উচ্চবৰ্ণৰ পৰিয়ালৰ। জোনমণিৰ প্ৰতি প্ৰেয়সীৰ প্ৰেম অস্পষ্ট।)
--মনিকান্তৰ বয়স ৬০। এখন দোকান আছে। দোকান খন নচলা হৈছে। বহুত কম বয়সীয়া পত্নীৰ (যিয়ে মহানগৰীৰ কাপোৰৰ দোকান এখনত কাম কৰে) উপাৰ্জনেৰে ঘৰ খন চলে। পত্নীয়ে মণকান্তৰ আৰ্থিক শূন্যতাক সহজ ভাৱে নলয়; সমস্যা হয়। সমস্যা বাঢ়ে, মণিকান্তৰ অস্থিৰতা বাঢ়ে তেতিয়া, যেতিয়া উপাৰ্জনৰ বাবে নদী পাৰ হৈ যায়; আৰু আন এজন পুৰুষৰ সৈতে পত্নীক দেখে।
--দশম পৰীক্ষাৰ বাবে প্ৰস্তুতি চলাই থকা মাজোনীৰ ঘৰুৱা শিক্ষক প্ৰদীপ (চৰিত্ৰটো নিৰ্মাণ কৰিছে মনোজ বৰকটকীক লৈ)। প্ৰদীপে মাজনীৰ সৌন্দৰ্য বন্দনা কৰে , প্ৰেমপত্ৰ আকাৰত আৰু এদিন শাৰীৰিক সম্পৰ্ক ঘটাই। আৰু মাজনীয়ে ইয়াকে প্ৰেম বুলি ভাবে। শাৰীৰিক সম্পৰ্ক ঘটাৰ পাছত মাজনীৰ পৰা প্ৰদীপে দূৰত্ব বঢ়াই। এসময়ত মাজনীয়ে অনুভৱ কৰে-- সেয়া প্ৰেম নাছিল।
--চৰিত্ৰ তিনিটাক অদৃষ্টই নিৰ্জনতাত বন্দী কৰে!
--চিনেমা খনৰ শেষত দেখা যায়, চৰিত্ৰ তিনিটা এখন নাওত। যি আৱেগৰ বাবে নিৰ্জনতাত বন্দী হৈছিল, সেই আৱেগৰ পৰা মুক্ত হৈছে। জীৱনক নতুন বাটত গতি দিছে, নদীৰ ঢৌৰ মাজেৰে, ওপঙি থকা নাওৰ দৰে।
মুল বিন্দু তিনিটাক স্পৰ্শ কৰা বিন্দু (চৰিত্ৰ) -ও আছে, যি কেইটাক 'গল্প' নিৰ্মাণত ব্যৱহাৰ কৰিছে। চৰিত্ৰ কেইটাক এই প্ৰজন্মৰ 'মানসিকতাৰ প্ৰতিনিধি' বুলি ক'ব পাৰি।
চিনেমা খন ভাল লগাৰ তৃতীয় কাৰণ-- গতি (subject-camera)। দীৰ্ঘ, সাহিত্যৰ ভাষাই গুৰুত্ব পোৱা ছিকুৱেন্সও আমনিদায়ক হোৱা নাই। গল্পৰ গতি মসৃণ। তিনিটা বিন্দুই তিনিটা বাটেৰে গতি কৰি ৰেখা তিনিডাল সম্পূৰ্ণ কৰিছে এখন নাওত। আৰু ৰেখা তিনিডালক নতুন বাটেৰে গতি দি চিনেমা খন শেষ কৰিছে। গতিৰ সৌন্দৰ্য বঢ়াইছে ৱাইড (Wide) শ্বটেৰে।
--আহিছোঁ প্ৰথমটো ছিকুৱেন্সলৈ।
তিনিজন যুৱকে গা ধুইছে, সাঁতুৰি সাঁতুৰি, নদীত (কাহিনীয়ে গতি লোৱাৰ পাছত আনুভৱ কৰিব পাৰি--ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদত)। কেমেৰা পেন কৰায়। এজনে নদীৰ পাৰৰ বালিৰ ওপৰৰ পৰা চাৰ্ট এটা তুলি লৈ যায়।
পৰৱৰ্তী শ্বট-- যুৱক এজনৰ হাতত হাইলাইট কৰায় এখন ৫০০ টকীয়া নোট।
--এই চিনেমেটিক গতিতে পৰিচালকে স্পষ্ট কৰে ৰূপালী গল্পটোৰ ভূগোল; আৰু কাহিনীৰ গতিৰ লগে লগে ইতিহাস।
এয়া স্পষ্ট-- পৰিচালকে মনোযোগ দিছে প্ৰতিটো দিশত। শব্দ (আনুষঙ্গিক, প্রভাৱক, নীৰৱতা, সংলাপ আৰু সংগীত।) ডিজাইনৰ পৰা কেমেৰা (চিনেমেটিক ভাষা) ডিজাইনলৈ, বেশভূষাৰ পৰা ৰূপসজ্জালৈ।
চিনেমা খনৰ বিষয়বস্তু?
সহজতে ঢুকি পাইছোঁ-- 'চৰিত্ৰ'ই ঠিয় কৰোৱা কাহিনী। বিয়য়বস্তু কিন্তু ফটফটিয়া নহয়।
বিষয়বস্তুৰ 'শিৰোণাম' কেন্দ্ৰীক সন্ধান কৰিব পাৰোঁ নেকি?
'বসন্তৰ আগত'! শীতৰ আমেজ, আমেজৰ আগৰ ৰুক্ষ , বিবৰ্ণ সময়। গছৰ পাত সৰিবলৈ ধৰা সময়। হেমন্তৰ অস্থিৰতা, উদ্বিগ্নতা। ধূলি-আচ্ছাদিত
জাহাজঘাট। এই চিনেমেটিক কাৰ-বাৰৰ সৈতে কাহিনীৰ মূল বিন্দু আৰু আনুষঙ্গিক বিন্দুৰ সংযোগ বা প্ৰয়োগৰ মাজত যেন ছাঁ হৈ থাকিল বিষয়বস্তু। হয়তো এয়া চিত্ৰনাট্যকাৰ-পৰিচালকৰ ইচ্ছাকৃত চিনেকৰ্ম! --আমাৰ ধাৰণাত এয়া ইতিবাচক নহয়।
--আমাৰ ধাৰণাত পৰিচালকে চিনেমেটিক কাৰ-বাৰৰ বাবে চৰিত্ৰ নিৰ্মাণ, চৰিত্ৰক গতি দিয়াৰ কাহিনীৰ আকাৰতে মনোযোগ দি বিষয়বস্তু কেন্দ্ৰীক চিনেচিন্তাৰ আঁতৰত অবস্থান কৰিলে।
কেমেৰাৰ ভাষাৰ গতি, চৰিত্ৰ বিন্যাস আৰু গতিয়ে 'বিষয়বস্তু'ৰ আঁকাৰ এটা দিছে ঠিক; কিন্তু সাৰ্থক চিনেকৰ্ম পৰ্যায়ৰ নহয়। তথাপি মুকলি মনেৰে ক'ব পাৰোঁ-- শ্ৰুতিস্মৃতি চাংকাকতিৰ 'বিফোৰ স্প্ৰিং ' বিশ্ব চিনেমালৈ অসমীয়া চিনেমাৰ এটা বাট। ত্ৰুটি মুক্ত নহয়; কিন্তু নতুন চিনেচিন্তা।
আৰু আছে
মন্তব্যসমূহ
একটি মন্তব্য পোস্ট করুন