সরাসরি প্রধান সামগ্রীতে চলে যান

সংগীতৰ মানুহ/৩

'ঘন বৰষুণ পিছল মাটি

লাহে লাহে দিবা পাৱ

আজিহে নন্দ ঘৰে যাওঁ...' 

৪০ৰ দশকৰ কামৰূপী লোকগীত। এই গীতটোৰ বাবেই আজিৰ তাৰিখতো চৰ্চাৰ বিষয় যোগেশ চন্দ্র ভৰালী। কামৰূপী লোক-সংগীতৰ ওজা ভৰালীয়ে গোৱা এই গীতটোৰ 'সুৰ' সেই সময়তে হিন্দী চিনেমা 'মাদাৰ ইণ্ডিয়া'ত ব্যৱহাৰ কৰিছিল নৌশাদে-- 'দুখ ভৰে দিন বিতেৰে ভায়া অৰ সুখ আয়োৰে...'ত। এই 'দোষ'ৰ বাবে চিনেমাৰ প্ৰযোজক পক্ষই ক্ষমা বিচাৰি পত্ৰ দিছিল।

১৯১০ চনৰ ২৭ আগষ্টত বৰপেটাৰ কুমাৰহাটীত জন্মগ্রহণ কৰা যোগেশ চন্দ্ৰ ভৰালী বৰপেটাত পৰম্পৰাগতভাৱে মৃৎশিল্পৰ মাজত শৈশৱৰ দিন আগবঢ়াই নিছিল। মৃৎশিল্প কৰ্মৰ লগতে শিল্পী গৰাকীৰ পিতৃয়ে বিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে বৰপেটাত বিবাহ অনুষ্ঠান উপলক্ষে ৰীতি-নীতিৰে অনুষ্ঠিত হোৱা ‘বৈঠকী’ৰ সংগীতৰ দলত অংশ লৈছিল। বৈঠকীত শুনা থলুৱা লোক-সংগীতৰ সুৰে আকৰ্ষণ কৰিছিল আৰু সংগীতৰ মাজত সোমাই পৰিছিল যোগেশ চন্দ্ৰ ভৰালী নামৰ কিশোৰ গৰাকী। আৰু গাবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। ডোতৰা, একতাৰা, খুঞ্জুৰী, ধুলুক আদিও বজাইছিল। --এনেদৰেই সংগীত যাত্ৰা আৰম্ভ হৈছিল। সময়ত বৰপেটাৰ খৰ্গেশ্বৰ বায়নৰ ওচৰত শিক্ষা লৈ সংগীতৰ বহল পৃথিৱীখনত খোজ দিছিল। সাহস দিছিল বিষ্ণুপ্ৰসাদ ৰাভা, শচীন দেৱবৰ্মন আদিয়ে। 

--এই খিনিতে উল্লেখ কৰিব পাৰি যে সেই সময়ত বৰপেটা জল পৰিবহণৰ দ্বাৰা পূব-বংগৰ সৈতে সংযুক্ত আছিল। ব্যৱসায় চলিছিল, সেই বাটে। ব্যৱসায়ৰ লগতে সংস্কৃতিৰো আদান-প্ৰদান হৈছিল। আৰু বৰপেটাৰ চহকী পৰম্পৰাগত সংগীতে বংগক চুইছিল। এয়া আছিল যোগেশ চন্দ্ৰ ভৰালীৰ 'সংগীত কেৰিয়াৰ'ৰ বাবে ইতিবাচক দিশ। এই 'ইতিবাচক বাটে' গৈ ১৯৩৫ চনত সংগীত শিল্পীগৰাকীয়ে বলীউডৰ বিখ্যাত সংগীত পৰিচালক এছ ডি বৰ্মনৰ লগত ভাটিয়ালি গীতত দোতাঁৰা সংগত কৰিছিল। তাৰ পাছতেই কলকাতাৰ মেগা ফোন কোম্পানীৰ পৰিচালক ভীষ্মদেৱ চেটার্জীয়ে 'দেহাৰ ভৰসা নাই...' গীতটো বাণীবদ্ধ কৰাইছিল। এইটোৱে আছিল শিল্পীগৰাকীৰ বাণীবদ্ধ হোৱা প্ৰথম গীত। ইয়াৰ পিছতে বাণীবদ্ধ হয় 'ঘন বাৰিষাৰ...', 'টৌ দেখি হালি পৰে...', 'ভৰ দুপৰ বেলায় মোৰ পৰিল ৰান্ধনৰ পাল...', 'মেঘে কৰি অন্ধকাৰ... কে ধৰি ভালেমান গীত। কামৰূপী লোকগীত, লোকগীতৰ সুৰক উৰ্বৰ কৰা এইগৰাকী শিল্পীৰ মৃত্যু হয় ১৯৮৯।


মন্তব্যসমূহ

Other posts

চিনেবোদ্ধা, চিনেযোদ্ধা আৰু অসমীয়া 'চিনেমা নোচোৱা' সীমান্ত শেখৰ /২

উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? ৰাজ্যৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ চিনেমাৰ অনুভৱ থকা এই নাম কেইটা উদাহৰণ মাত্ৰ। 'চিনেমা' জনা ( নিৰ্মাণ, বজাৰ, মহোৎসৱ ইত্যাদিৰ দখল থকা) লোকৰ আকাল অসমত আছে বুলি নাভাবো। এই কথা স্পষ্ট 'অসমীয়া চিনেমা'ৰ 'উন্নয়ন'ৰ বাবে অসমীয়া চিনেমাৰ লগতে 'দেশ-বিদেশৰ চিনেমা' জানিব লগিব। অধ্যয়ণ কৰিব লাগিব অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে।  ( যদি অধ্যক্ষ গৰাকীৰ কাম কেৱল চহী কৰা, তেতিয়া হ'লে বেলেগ কথা! তেতিয়া আমি জানিব বিছাৰিম-- অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে কাৰ নিৰ্দেশত চহী কৰে?) চৰ্চ হৈছে --অধ্যক্ষৰ আসনত বহুওৱা সীমান্ত শেখৰে কোনোবা ইণ্টাৰভিউত হেনো কৈছিল অসমীয়া চিনেমা নাচাওঁ বুলি! যদি এয়া সত্য, স্বাভাবিকতে কব লাগিব --অসমীয়া চিনেমা নোচোৱা অধ্যক্ষ এগৰাকীৰ নেতৃত্বত অসমীয়া চিনেমাৰ উত...

ভূপেন হাজৰিকা, চিনেমা আৰু চিনেমাৰ জাল /৯

Bhupen Hazarika "এৰা বাটৰ সুৰ"-এ চিনে অভিজ্ঞতা দিলে ভূপেন হাজৰিকাক। চিত্ৰৰসিকে ভাল পালে, চিনেমা আলোচকেও প্ৰশংসা কৰিলে-- সেয়াই আছিল প্ৰথম চিনেকৰ্মৰ সুখ। দুখ-- ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাৰ "সুখ" আশা কৰিছিল, নাপালে। নপোৱাৰ বাবে আছৰিত হৈছিল, চিনেমা খনৰ দৰ্শক হোৱা চিনেমা আলোচক সকলো। কলিকতাৰ আলোচক সকলৰ ওচৰত ভৃপেন হাজৰিকাই নিজৰ মনৰ চিনেসুখ প্ৰকাশ কৰিছিল এনেদৰে-- "ছবি ভাল পোৱা সকলে ভাল পাইছে, আপোনালোকে ভাল পাইছে। আপোনালোকৰ ভাল পোৱাই মোৰ সুখ বঢ়াইছে। আৰু ছবি কৰিবলৈ সাহস দিছে। আৰু ছবি কৰিম। 'এৰা বাটৰ সুৰ'ৰ দৰে নহয়, কিছু বেলেগ। 'এৰা বাটৰ সুৰ'-এ শিকালে, যি শিকালে সেই খিনিৰে বেলেগ কৰিম।" (উৎস: চিত্ৰবাণী, সম্পাদক: গৌৰ চট্টোপধ্যায়) প্ৰথম পৰিচালনাৰ প্ৰায় ৪ বছৰ পাছত হাতত ল'লে দ্বিতীয় খন অসমীয়া চিনেমাৰ কাম। ("মোৰ মগজুত খেলালে, মই এখন অসমীয়া ছবি কৰিম। কিন্তু মই কিন্তু নলওঁ। 'এৰাবাটৰ সুৰখন পৰীক্ষামূলক আছিল, কাহিনী নাছিল। গতিশীল সমূহ এটাই বুটলি লোৱা অভিজ্ঞতাখিনিয়েই 'এৰাবাটৰ সুৰ। এইবাৰ মই ক্লাছিক বস্তু, এটা লোৱাৰ কথা ভাবিলোঁ, যিটো গাঁৱ...

গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে?

assamese singer by: Utpal Mena মহাশ্বেতাই গাইছিল-- "অস্ত আকাশৰে সপোন ৰহণ সানি ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী। বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়..." মঞ্চলৈ উঠি আহিয়ে স্বনামধন্য ভাৰতীয় সৰোদবাদক তথা শাস্ত্রীয় সঙ্গীতজ্ঞ আমজাদ আলী খানে কৈছিল, মহাশ্বেতা গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে? শুনাইছিল। তন্ময় হৈ শুনিছিল সংগীত নক্ষত্ৰই। ২৪ ছেপ্টেম্বৰ। নতুন দিল্লীৰ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ ভৱনত মোৰ ভূপেন হাজৰিকা প্ৰকল্পৰ দ্বিতীয় খণ্ড "Bhupen Hazarika Volume II"  উন্মোচন কৰিছিল সংগীত নক্ষত্ৰ আমজাদ আলী খানে। এই অনুষ্ঠান মুকলি কৰা হৈছিল মহাশ্বেতাই গোৱা "ভূপেন্দ্ৰ সংগীত"টোৰে।  এই যে গীতটো গাইছিল তাৰ আগলৈকে মহাশ্বেতা নামৰ গায়িকা গৰাকীক আমিয়ো জনা নাছিলোঁ। শুনিছিলো মাত্ৰ। ইউটিউবত। কিন্তু ইমান সুন্দৰ সাংগীতিক অনুভৱ কৰা নাছিলোঁ, মঞ্চত "অস্ত আকাশৰে সপোন..." শুনাৰ আগলৈকে। ১৯৫৮ চনতে সুধাকণ্ঠই শব্দ-সুৰেৰে ৰচনা কৰা এই গীতত আকৌ এবাৰ অনুভৱ কৰিছিলোঁ "লুইতৰ অস্ত ৰবিৰ সৌন্দৰ্য", "দুয়ো পাৰে কত মানুহ, কত যে ইতিহাস", "জীৱনৰে দিগন্ত অপাৰ" ইত্যাদি। পাছত মহাশ্বেতাক সুধিছিলোঁ--...

The Seventh String

" The Seventh String by: Utpal Mena "The Seventh String" (দ্যা চেভেন্থ ষ্ট্ৰিং) --নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ চিনেকৰ্ম। চিনেমা খনৰ লেখক বৰ্ষা বাহাৰ। নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ তনয়া বৰ্ষা বাহাৰে ইংৰাজিত লিখা এটা চুটি গল্প চিনেমা খনৰ শিপা। --চিনেমা খনত লেখক বৰ্ষা বাহাৰ এটা "চৰিত্ৰ'লৈ ৰূপান্তৰ হৈছে, যিটো "চৰিত্ৰ" (নিষ্ঠা কাশ্যপ) চিনেমা খনৰ মূল বিন্দু, যিটো বিন্দুৰ সৰল ৰৈখিক গতিয়ে আকাৰ দিছে এটা কাহিনীৰ। "বাস্তৱবাদ"ৰ ওচৰৰ কাহিনী, বাস্তৱ অভিনয় (realistic acting) -ৰে নিৰ্মাণ কৰা ৰূপালী গল্পৰ। শীৰ্ষ বিন্দু (climax)-ৰ পৰা গতি কৰিছে নিষ্ঠা কাশ্যপ বিন্দুটো। নিষ্ঠাই মৃত্যু বিচাৰিছে। হাতৰ শিৰা কাটি চৰম সিদ্ধান্ত লোৱাৰ চেষ্টা নিষ্ঠাৰ। এই প্ৰথম বিন্দুটো পৰিচালকে ঠিয় কৰাইছে কেমেৰাৰ ভাষাৰে। কাট কাট-- কেইটা মান শ্বটেৰে। চিনেমেটিক কাৰবাৰত --উত্তেজনা। দৰ্শকক ভাবিবলৈ সময় দিয়া নাই। উত্তেজনাৰ মাজত সোমাবলৈ বাধ্য-- দৰ্শক। আৰু যেতিয়া দৰ্শক উত্তেজনাৰ পৰা মুক্ত হৈছে কাহিনীয়ে আকাৰ লৈ গতি কৰিছে। কাহিনীয়ে দৰ্শকক বন্দী কৰিছে। --ৰূপালী গল্পটো আৰম্ভ হৈছে মুম্বাইত। লো...