সরাসরি প্রধান সামগ্রীতে চলে যান

জাহ্নু বৰুৱা

[জাহ্নু বৰুৱাৰ সৈতে মোৰ এই 'আলাপ' আছিল ২০০৩ৰ ছেপ্টেম্বৰ সংখ্যাৰ #বিস্ময় ৰ বাবে।  তেতিয়ালৈকে জাহ্নু বৰুৱাই পৰিচালনা কৰিছিল-'অপৰূপা', 'পাপৰি', 'হালধীয়া চৰায়ে বাওধান খায়', 'কুশল', 'বনানি', 'ফিৰিঙতি', 'সাগৰলৈ বহু দূৰ', 'পখী', 'কণিকাৰ ৰামধেনু' আৰু 'তৰা'।]

#ভাৰতীয় চিনেমাৰ 'ধাৰা' প্ৰসংগক লৈ চিনেমা আলোচক, চীনেমা পৰিচালকসকলৰ মাজত আজিৰ তাৰিখতো বিতর্ক চলি থকা দেখা যায়।
মূল ধাৰা আৰু সমান্তৰাল ধাৰা-- চিনেমাৰ এই বিভাজনক যিসকলে সমর্থন কৰিছে, কৰি আহিছে, সেইসকলেও কিন্তু ধাৰা দুটাৰ প্ৰসংগত স্পষ্ট সংজ্ঞা দেখা নাযায়। চিনেমাৰ ধাৰা বিভাজনক সমর্থন কৰা পৰিচালক #জাহ্নু বৰুৱাৰ মতে--"শিল্পী এগৰাকীৰ চিন্তাধাৰা সৰ্বসাধাৰণ মানুহতকৈ সদায় অলপ বেলেগ হয়। সাধাৰণ মানুহতকৈ আগতে ভাবে। এয়া হয় কেৱল তেওঁৰ সৃষ্টিশীল মনটোৰ বাবে। শিল্পী এজনৰ চিন্তা কামৰ মাজেৰে তেওঁ মানুহক কি দিব পাৰে? কিন্তু সাধাৰণতে শিল্পী আৰু সাধাৰণ মানুহৰ চিন্তাধাৰাৰ মাজত কিছু দূৰত্ব থাকি যায়। কোনো শিল্পীয়ে নিজৰ চিন্তাধাৰাৰ কথা মনত নাৰাখি সাধাৰণ 
মানুহৰ চিন্তাধাৰাত গুৰুত্ব দিয়ে, কোনো কোনোরে নিদিয়ে-- সৃষ্টিৰ সময়ত নিজৰ চিন্তাধাৰাৰ কথাহে মনত ৰাখে। চিনেমাৰ ক্ষেত্ৰতো এচামে দৰ্শকৰ কথা মনত নাৰাখি, সাধাৰণ মানুহে কি বিচাৰিব পাৰে সেই কথা মনত নাৰাখি 'সৃষ্টি'ৰ সময়ত কেৱল নিজৰ চিন্তাধাৰাকহে গুৰুত্ব দিয়ে।"
জাহ্নু বৰুৱাৰ সৈতে হোৱা সুদীর্ঘ আলাপত এটা কথা স্পষ্ট হৈ পৰিল দর্শকক বা সাধাৰণ মানুহক গুৰুত্ব দি 'ট্রিট' কৰা চিনেমাবোৰ হ'ল মূল ধাৰাৰ, আৰু পৰিচালকৰ নিজৰ চিন্তাধাৰাক গুৰুত্ব দি 'ট্রিট' কৰা চিনেমাবোৰ হ'ল-- সমান্তৰাল ধাৰাৰ। পৰিচালকগৰাকীৰ সৈতে মত-বিনিময় কৰি আৰু পৰিচালকগৰাকীৰ চিনেমাৰ দৰ্শক হৈ অনুভৱ কৰিছোঁ-- পৰিচালকগৰাকীয়ে দৰ্শকৰ কথা মনলৈ আনি নিজৰ চিন্তাধাৰাক কেমেৰাত বন্দী কৰাৰ সময়ত কোনো কালেই 'কম্প্র'মাইজ' কৰা নাই। তেনেহ'লে আমি নিশ্চয় ক'ব পাৰোঁ- জাহ্নু বৰুৱা সমান্তৰাল ধাৰাৰ ছবিৰ পৰিচালক।

শৈশৱৰ সপোন:

নাই, চিনেমা পৰিচালনা কৰাৰ সপোন শৈশৱত এবাৰো অহা নাছিল আজিৰ সচেতন পৰিচালক, "অসম গৌৰৱ" জাহ্নু বৰুৱাৰ। শৈশৱত সপোন দেখিছিল-- উৰাজাহাজাত উৰি ফুৰাৰ, সাগৰ চোৱা। পৰিচালকগৰাকীৰ ভাষাত- "...শিশু চৰিত্ৰসমূহত মোৰ নিজৰ ল'ৰালি কালৰ কিছুমান ঘটনা, ইচ্ছা অৱশ্যেই প্রতিফলিত হৈছে। সাগৰ চোৱা মোৰ এক ধৰণৰ ইচ্ছা আছিল আৰু সাগৰ দেখি কেনে লাগিব সেয়া ভাবি ভাল লাগিছিল। মই ঘৰৰ বাহিৰলৈ ওলাই আহিলোঁ বাবে সাগৰখনে মোৰ দৃষ্টিত বেলেগ ধৰণে ধৰা দিলে।...
কিন্তু মোৰ মনলৈ আজিও বাৰে বাৰে আহে-- সাগৰ নেদেখা সেই 'মই'জনৰ কথা। সাগৰ কিমান দ, কিমান বিশাল হ'ব? সাগৰক মই প্রতীকৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিছোঁ। চিনেমাৰ মাজেৰে মই ক'ব খুজিছোঁ যদি সৰু ল'ৰা-ছোৱালীৰ কোনো ধৰণৰ হাবিয়াস থাকে, কিবা এটা কৰাৰ ইচ্ছা থাকে, ডাঙৰসকলে সহায় কৰিব লাগে। সাগৰ চাম চাম বুলি ভাবি থকা শিশু এজনে যেতিয়া সঁচাসঁচি সাগৰ দেখা পায়, তেতিয়া শিশুজনৰ মনৰ অনুভূতি কেনে হ'ব পাৰে সেয়া ডাঙৰে উপলব্ধি কৰা উচিত।

? সাগৰ চোৱাৰ বাহিৰে কিশোৰ জাহ্নু বৰুৱাৰ কিবা সপোন...?

আমাৰ প্ৰশ্নৰ উত্তৰত জাহ্নু দাই ক'লে-- মহাকাশলৈ যোৱাৰ সপোন দেখিছিলোঁ। মই তেতিয়া স্কুলত পঢ়ি আছোঁ। এদিন বাতৰিকাকতত এটা খবৰ ওলাল-- কেতিয়াবা ভাৰতে যদি মহাকাশলৈ কাৰোবাক পঠিয়ায়, কাৰ কাৰ মহাকাশলৈ যোৱাৰ ইচ্ছা আছে লিখি জনাব পাৰে। তেতিয়া ময়ো লিখি পঠিয়াইছিলোঁ।

? চিনেমৰ প্ৰতি আকর্ষণ কেতিয়া অনুভৱ কৰিলে?

কলেজ পোৱাৰ পাছত।... কুৰুশ্ব'বা, সত্যজিৎ ৰায় আদিৰ চিনেমাইয় মোক মাধ্যমটোৰ প্ৰতি আকর্ষণ কৰিছিল।

? চিনেমা পৰিচালনাৰ ক্ষেত্ৰত খোজ দিয়াৰ পাছত, আজি কোনগৰাকী পৰিচালকৰ বিষয়বস্তু নির্বাচনে আপোনাক আকৰ্ষণ কৰে?

: ঋত্বিক ঘটক, জি অৰবিন্দম আৰু গিৰীশ আছৰাৱলীৰ...।

?...আৰু "ট্রিটমেন্ট'?

: কোনো বিশেষ পৰিচালকৰ চিনেমাৰ 'ট্রিটমেন্ট'-এ নহয়, পৰিচালকৰ কোনো কোনো 'ছিকুবেন্স'ৰ ট্রিটমেন্টেহে মোক আকৰ্ষিত কৰে।

যি কৰিছোঁ নিজৰ চেষ্টাতে কৰিছোঁ:

আমাৰ আলাপৰ গতি মসৃণ নাছিল। যেনিয়ে-তেনিয়ে গৈছিল। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে পৰিচালকগৰাকীয়ে আমাক দিয়া সময় কম, সুধিবলৈ আছিল বহু প্রশ্ন। পৰিচালক গৰাকীয়ে অসমীয়া চিনেমাৰ উত্তৰণৰ বাবে, "চিনেমাৰ সুস্থ পৰিবেশ" নিৰ্মাণৰ বাবে ৰাজ্য চৰকাৰে মন নিদিয়াৰ বাবে ক্ষোভ প্ৰকাশ কৰিছিল। কৈছিল-- "অসমত সুস্থ চিনেমা নৰ্মাণ কৰিব পৰা পৰিচালক আছে। চৰকাৰে এই সকল পৰিচালকক চিনেমা নিৰ্মাণত সহায় কৰিব লাগে। সুস্থ চিনেমাৰ পৰিবেশ, দৰ্শক নিৰ্মাণত চৰকাৰে সহায় কৰিব লাগে। কিন্তু এই দিশত চৰকাৰে মন নিদিয়ে। আমি যি কৰিছোঁ, কৰি আছোঁ নিজৰ চেষ্টাতে কৰি আছোঁ।..."

? চিনেমাৰ সংখ্যা কিন্তু বেছ বাঢ়িছে...?

: বাঢ়িছে, কিন্তু আশা কৰিব লগা একো দেখা নাই। ব্যৱসায়ৰ কথা মনত ৰাখি চিনেমা কৰিবলৈ আহিলেও পৰিচালকৰ পৰিচালনাৰ জ্ঞানৰ প্ৰয়োজন। কিন্তু শেহতীয়াভাৱে চিনেমা পৰিচালনা কৰিবলৈ অহা কেইজনৰনো আছে...! 
--উৎপল মেনা 

মন্তব্যসমূহ

Other posts

চিনেবোদ্ধা, চিনেযোদ্ধা আৰু অসমীয়া 'চিনেমা নোচোৱা' সীমান্ত শেখৰ /২

উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? উৎপল বৰপূজাৰী,জাহ্নু বৰুৱা, বিতোপন বৰবৰা, যদুমনি দত্ত, ৰীমা দাসক অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম পৰিসীমিতৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব দিব নোৱাৰাৰ কাৰণ কি? ৰাজ্যৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ চিনেমাৰ অনুভৱ থকা এই নাম কেইটা উদাহৰণ মাত্ৰ। 'চিনেমা' জনা ( নিৰ্মাণ, বজাৰ, মহোৎসৱ ইত্যাদিৰ দখল থকা) লোকৰ আকাল অসমত আছে বুলি নাভাবো। এই কথা স্পষ্ট 'অসমীয়া চিনেমা'ৰ 'উন্নয়ন'ৰ বাবে অসমীয়া চিনেমাৰ লগতে 'দেশ-বিদেশৰ চিনেমা' জানিব লগিব। অধ্যয়ণ কৰিব লাগিব অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে।  ( যদি অধ্যক্ষ গৰাকীৰ কাম কেৱল চহী কৰা, তেতিয়া হ'লে বেলেগ কথা! তেতিয়া আমি জানিব বিছাৰিম-- অধ্যক্ষ গৰাকীয়ে কাৰ নিৰ্দেশত চহী কৰে?) চৰ্চ হৈছে --অধ্যক্ষৰ আসনত বহুওৱা সীমান্ত শেখৰে কোনোবা ইণ্টাৰভিউত হেনো কৈছিল অসমীয়া চিনেমা নাচাওঁ বুলি! যদি এয়া সত্য, স্বাভাবিকতে কব লাগিব --অসমীয়া চিনেমা নোচোৱা অধ্যক্ষ এগৰাকীৰ নেতৃত্বত অসমীয়া চিনেমাৰ উত...

ভূপেন হাজৰিকা, চিনেমা আৰু চিনেমাৰ জাল /৯

Bhupen Hazarika "এৰা বাটৰ সুৰ"-এ চিনে অভিজ্ঞতা দিলে ভূপেন হাজৰিকাক। চিত্ৰৰসিকে ভাল পালে, চিনেমা আলোচকেও প্ৰশংসা কৰিলে-- সেয়াই আছিল প্ৰথম চিনেকৰ্মৰ সুখ। দুখ-- ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাৰ "সুখ" আশা কৰিছিল, নাপালে। নপোৱাৰ বাবে আছৰিত হৈছিল, চিনেমা খনৰ দৰ্শক হোৱা চিনেমা আলোচক সকলো। কলিকতাৰ আলোচক সকলৰ ওচৰত ভৃপেন হাজৰিকাই নিজৰ মনৰ চিনেসুখ প্ৰকাশ কৰিছিল এনেদৰে-- "ছবি ভাল পোৱা সকলে ভাল পাইছে, আপোনালোকে ভাল পাইছে। আপোনালোকৰ ভাল পোৱাই মোৰ সুখ বঢ়াইছে। আৰু ছবি কৰিবলৈ সাহস দিছে। আৰু ছবি কৰিম। 'এৰা বাটৰ সুৰ'ৰ দৰে নহয়, কিছু বেলেগ। 'এৰা বাটৰ সুৰ'-এ শিকালে, যি শিকালে সেই খিনিৰে বেলেগ কৰিম।" (উৎস: চিত্ৰবাণী, সম্পাদক: গৌৰ চট্টোপধ্যায়) প্ৰথম পৰিচালনাৰ প্ৰায় ৪ বছৰ পাছত হাতত ল'লে দ্বিতীয় খন অসমীয়া চিনেমাৰ কাম। ("মোৰ মগজুত খেলালে, মই এখন অসমীয়া ছবি কৰিম। কিন্তু মই কিন্তু নলওঁ। 'এৰাবাটৰ সুৰখন পৰীক্ষামূলক আছিল, কাহিনী নাছিল। গতিশীল সমূহ এটাই বুটলি লোৱা অভিজ্ঞতাখিনিয়েই 'এৰাবাটৰ সুৰ। এইবাৰ মই ক্লাছিক বস্তু, এটা লোৱাৰ কথা ভাবিলোঁ, যিটো গাঁৱ...

গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে?

assamese singer by: Utpal Mena মহাশ্বেতাই গাইছিল-- "অস্ত আকাশৰে সপোন ৰহণ সানি ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী। বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়, বৈয়ে যায়..." মঞ্চলৈ উঠি আহিয়ে স্বনামধন্য ভাৰতীয় সৰোদবাদক তথা শাস্ত্রীয় সঙ্গীতজ্ঞ আমজাদ আলী খানে কৈছিল, মহাশ্বেতা গীতটো আৰু এবাৰ শুনাবানে? শুনাইছিল। তন্ময় হৈ শুনিছিল সংগীত নক্ষত্ৰই। ২৪ ছেপ্টেম্বৰ। নতুন দিল্লীৰ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ ভৱনত মোৰ ভূপেন হাজৰিকা প্ৰকল্পৰ দ্বিতীয় খণ্ড "Bhupen Hazarika Volume II"  উন্মোচন কৰিছিল সংগীত নক্ষত্ৰ আমজাদ আলী খানে। এই অনুষ্ঠান মুকলি কৰা হৈছিল মহাশ্বেতাই গোৱা "ভূপেন্দ্ৰ সংগীত"টোৰে।  এই যে গীতটো গাইছিল তাৰ আগলৈকে মহাশ্বেতা নামৰ গায়িকা গৰাকীক আমিয়ো জনা নাছিলোঁ। শুনিছিলো মাত্ৰ। ইউটিউবত। কিন্তু ইমান সুন্দৰ সাংগীতিক অনুভৱ কৰা নাছিলোঁ, মঞ্চত "অস্ত আকাশৰে সপোন..." শুনাৰ আগলৈকে। ১৯৫৮ চনতে সুধাকণ্ঠই শব্দ-সুৰেৰে ৰচনা কৰা এই গীতত আকৌ এবাৰ অনুভৱ কৰিছিলোঁ "লুইতৰ অস্ত ৰবিৰ সৌন্দৰ্য", "দুয়ো পাৰে কত মানুহ, কত যে ইতিহাস", "জীৱনৰে দিগন্ত অপাৰ" ইত্যাদি। পাছত মহাশ্বেতাক সুধিছিলোঁ--...

The Seventh String

" The Seventh String by: Utpal Mena "The Seventh String" (দ্যা চেভেন্থ ষ্ট্ৰিং) --নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ চিনেকৰ্ম। চিনেমা খনৰ লেখক বৰ্ষা বাহাৰ। নাট্যকৰ্মী বাহাৰুল ইছলামৰ তনয়া বৰ্ষা বাহাৰে ইংৰাজিত লিখা এটা চুটি গল্প চিনেমা খনৰ শিপা। --চিনেমা খনত লেখক বৰ্ষা বাহাৰ এটা "চৰিত্ৰ'লৈ ৰূপান্তৰ হৈছে, যিটো "চৰিত্ৰ" (নিষ্ঠা কাশ্যপ) চিনেমা খনৰ মূল বিন্দু, যিটো বিন্দুৰ সৰল ৰৈখিক গতিয়ে আকাৰ দিছে এটা কাহিনীৰ। "বাস্তৱবাদ"ৰ ওচৰৰ কাহিনী, বাস্তৱ অভিনয় (realistic acting) -ৰে নিৰ্মাণ কৰা ৰূপালী গল্পৰ। শীৰ্ষ বিন্দু (climax)-ৰ পৰা গতি কৰিছে নিষ্ঠা কাশ্যপ বিন্দুটো। নিষ্ঠাই মৃত্যু বিচাৰিছে। হাতৰ শিৰা কাটি চৰম সিদ্ধান্ত লোৱাৰ চেষ্টা নিষ্ঠাৰ। এই প্ৰথম বিন্দুটো পৰিচালকে ঠিয় কৰাইছে কেমেৰাৰ ভাষাৰে। কাট কাট-- কেইটা মান শ্বটেৰে। চিনেমেটিক কাৰবাৰত --উত্তেজনা। দৰ্শকক ভাবিবলৈ সময় দিয়া নাই। উত্তেজনাৰ মাজত সোমাবলৈ বাধ্য-- দৰ্শক। আৰু যেতিয়া দৰ্শক উত্তেজনাৰ পৰা মুক্ত হৈছে কাহিনীয়ে আকাৰ লৈ গতি কৰিছে। কাহিনীয়ে দৰ্শকক বন্দী কৰিছে। --ৰূপালী গল্পটো আৰম্ভ হৈছে মুম্বাইত। লো...